Henryk Ross był oficjalnym fotografem getta w Łodzi. Oto jego historyczne zdjęcia
W latach 1940-1944 w Łodzi istniało żydowskie getto, za murami którego zamknięto dziesiątki tysięcy ludzi, w tym fotografa sportowego Henryka Rossa. Z konieczności stał się on dokumentalistą codziennego życia za murami getta.
Henryk Ross był oficjalnym fotografem getta w sercu Polski. Naziści zamknęli za murami tysiące osób nie tylko z kraju, ale także zwożonych tu z różnych części Europy. Fotograf pracował dla Wydziału Statystyk. Jego oficjalnym zadaniem było robienie zdjęć identyfikacyjnych oraz propagandowych pracowników zakładów tekstylnych i skórzanych.
Nieoficjalną częścią twórczości Rossa było fotografowanie codzienności getta, w tym publicznych egzekucji. Na jego zdjęciach pojawiają się również tak drastyczne sceny jak chłopiec, który zwija się z głodu, dziesiątki ciał w mogiłach oraz sceny z wywozów ludzi do obozów śmierci.
Fotograf wykonał wiele zdjęć, ryzykując swoim bezpieczeństwem i życiem. Często fotografował z ukrycia przez dziury lub pęknięcia w murach i drzwiach. Niejednokrotnie ukrywał aparat w płaszczu, by niepostrzeżenie wcisnąć spust migawki.
Latem 1944 roku, kiedy naziści wiedzieli, że wojna zbliża się ku końcowi, zaczęto likwidację łódzkiego getta – drugiego co do wielkości w Polsce (pierwszym było getto w Warszawie). W tamtym czasie ponad 45 tysięcy ludzi, w tym Żydów i Romów, zmarło z głodu, wycieńczenia i licznych chorób. Dziesiątki tysięcy zostało wywiezionych do obozów śmierci. W 1942 roku około 17 tysięcy osób było zbyt młodych, starych lub chorych, by pracować. Zostały one zamordowane w komorach gazowych w Chełmnie.
Henryk Ross schował blisko 6000 swoich negatywów w kanistrze, włożył go do drewnianej skrzynki i zakopał niedaleko swojego domu przy ulicy Jagiellońskiej. Lata później fotograf powiedział, że jest to świadectwo ludzkiej tragedii. Niestety, połowa zdjęć została zniszczona kompletnie przez wilgoć, inne są mocno uszkodzone. Przetrwało jednak wystarczająco dużo, aby móc pokazać męczeńską historię. W styczniu 1945 roku Armia Czerwona wyzwoliła getto. Z 160 320 osób ocalonych zostało jedynie 877, a wśród nich Ross.
Ponad 200 zdjęć i związane z nimi przedmioty są częścią wystawy „Memory Unearthed: The Lodz ghetto Photographs o Henryk Ross”, która zostanie otwarta 25 marca w Museum of Fine Arts w Bostonie. Wystawa będzie dostępna do oglądania aż do 30 czerwca.
Po śmierci Henryka Rossa w 1991 roku (w wieku 81 lat) jego rodzina przekazała kolekcję zdjęć do Archive of Modern Conflict w Londynie, które to podarowało zbiór na rzecz Art Gallery of Ontario.
Henryk Ross, a właściwie Henryk Rosencwaijg, wyemigrował do Izraela w 1956 roku ze swoją żoną Stefanią. W 1961 roku był świadkiem w jerozolimskim procesie Adolfa Eichmanna, który został powieszony rok później za zbrodnie przeciwko ludzkości. Zdjęcia fotografa zostały wykorzystane jako dowody w sprawie.
