Piotr Pietryga przywraca do życia XIX‑wieczną technikę fotograficzną

Piotr Pietryga sięga w swojej twórczości do początków fotografii. Portretuje on modeli techniką kolodionową, lub inaczej - „techniką mokrej płyty”, której tradycje sięgają XIX wieku. Specyficzna estetyka niejednokrotnie buduje nastrój niepokoju oraz wyciąga „zwierzęcą naturę” z portretowanej osoby.

Piotr Pietryga: Fotografuję od 12 lat. Na samym początku robiłem to po prostu dla siebie. Bez pośpiechu, z osobistym postępem – bez dyskusji z innymi fotografami, bez czytania internetowych forów.

Skupiałem się przede wszystkim na samym fotografowaniu i oglądaniu inspiracji. Do grona inspirujących mnie twórców szybko dołączyła Ewa Brzozowska, pracująca na Pentaconie Six. Byłem pod wielkim wrażeniem estetyki kwadratowych, analogowych kadrów. Kupiłem identyczny aparat, jakiego używała Ewa.

Tak zaczęła się moja przygoda z fotografią analogową, która trwa do dzisiaj. Kwestią czasu było uzależnienie się od ciemni i tej wyjątkowej chwili, w której wywoływacz ujawnia obraz.

W 2009 roku odkryłem zdjęcia Sary Moon i znowu historia się powtórzyła. Z powodu swojej fascynacji pracami innego fotografa, zapragnąłem nauczyć się nowej techniki. Bylem zahipnotyzowany surowymi kadrami pełnymi estetycznych błędów.

Pierwsze sesje kolodionowe robiłem w swoim pokoju, a ciemnię zrobiłem, ku przerażeniu sąsiadów, w piwnicy. Wszędzie unosił się zapach eteru. Później przeniosłem się na stałe do studia fotograficznego, chociaż trochę trwało znalezienie miejsca, którego właściciel zaakceptuje zapach eteru i octu oraz mnie chodzącego w czarnych od chemii fartuchach, i olbrzymiej, wielkoformatowej Globiki, zostawionej na stałe w studiu.

Po pół roku intensywnego fotografowania na mokrym kolodionie, dowiedziałem się, że Sarah Moon nie fotografuje tą techniką, ale używa zupełnie innych, na przykład polaroidów. Było już za późno – zostałem kompletnie pochłonięty przez ten proces.

Wielu ambrotypistów wciąga się w kolodion, bo ekscytuje ich retro-otoczka sesji. Używają rekwizytów, by stylizować za ich pomocą pozujące osoby. Nawet sami przebierają się za XIX-wiecznych fotografów w trakcie sesji.

Mnie nie pociąga ta strona fotografii kolodionowej. Jestem pragmatykiem i podobają mi się praktyczne aspekty, idące za wykorzystaniem tego medium.

Pociąga mnie przede wszystkim specyfika pracy kolodionisty. Jest dużo spokojniejsza. Sesje bardziej mnie relaksują.

Gdy robi się tylko jedno zdjęcie na 20 minut, można, a nawet trzeba, maksymalnie skupić się na kompozycji.

Jednym z powodów, dlaczego nigdy nie zrezygnuję kompletnie z wykonywania ambrotypów jest mienienie się srebra w jasnych partiach obrazu. Jakby nie patrzeć – obraz na płycie kolodionowej jest stworzony z czystego srebra, które osiada na kawałku szkła.

Kolejnym czynnikiem, dla którego ta technika jest dla mnie fascynująca, to moja „teoria dwóch twarzy”.

Każdy z nas ma dwie twarze. Pierwszą widzimy na naszych zwykłych zdjęciach, natomiast druga pojawia się na emulsji kolodionowej. Oprócz bycia lustrzanym odbiciem, twarz ta utrwalona jest na materiale nieczułym na czerwone pasmo światła oraz wyczulonym na niebieski. Wygląda ona zupełnie inaczej – dumniej, bardziej demonicznie i nieoczywiście. To jedna z kwestii, która może przekonać do zapozowania do takiej fotografii.

Wspomniałem o wrażliwości emulsji na niebieski kolor. Dzięki tej właściwości, osoby o niebieskich oczach wyglądają na fotografiach wręcz „wilczo”.

Do tworzenia ambrotypów, wedle klasycznych XIX-wiecznych założeń, używam przede wszystkim starego studyjnego aparatu Globica, do zadań w plenerze – Mentora Studio. Oba aparaty są wielkoformatowe i naświetlają obraz o wymiarach 13 x 18 cm.

W studio używam przede wszystkim światła błyskowego – pozwala ono na większą kreatywność przy naświetlaniu. Błysk musi być wyzwolony wielokrotnie. Nie używam „headrestów”, czyli specjalnych statywów na kark, których używają niektórzy kolodioniści. W moim odczuciu zbyt ogranicza to swobodę twórczą – zawęża możliwości ustawienia pozy fotografowanej osoby.

Obecnie skupiam się przede wszystkim na rozwijaniu swojej techniki - „Collodion Print”, przy pomocy której naświetlam pliki cyfrowe i skany negatywów jako ambrotypy. Dzięki temu fotografie te uzyskują spektakularność kolodionu. Błysk czystego srebra i kontrolowaną niedoskonałość obrazu.

Niedawno wykonałem dużą wystawę, która polegała na naświetleniu osiemnastu wielkoformatowych ambrotypów ze zdjęć znanych, w świecie polskiej fotografii, portrecistów. Można było ją zobaczyć podczas Targów w Łodzi. Na jesień będzie ona pokazywana ponownie w Warszawie.

Planuję również eksperymentowanie ze sposobem prezentacji kolodionów na wystawach poprzez ich kreatywne oświetlanie – tworzenie swoistych instalacji przestrzennych z ambrotypów i chwilowym odejściu od płaskiej powierzchni szkła, w kierunku bardziej trójwymiarowych form.