Historia kontrowersyjnej fotografii Thomasa Hoepkera, która stała się symbolem 9/11

Nie uważam, żeby ten obraz pokazywał Amerykanów jako ignorantów. Ten obraz zdaje się mówić generalnie o wszystkich ludziach, a raczej o psychologii naszego zachowania. Nie wszyscy potrafią odnaleźć się w momencie tragedii, więc jeżeli nie wiesz jaką postawę przyjąć, robisz dalej to, co robiłeś. Wyczytałem, że głos zabrała jedna z osób, która rozpoznała się na zdjęciu. Oświadczenie nie mogło być bardziej przewidywalne — ciężko było na forum publicznym przeciwstawić się modelowi patrioty przejętego własną ojczyzną.

Dlaczego to zdjęcie nie ukazało się wcześniej? Być może naród potrzebował wtedy, jak nigdy wcześniej, świadectwa swoje siły i niezłomności, także na zdjęciach. Sam autor uznał za niestosowne pokazywanie tego kontrowersyjnego kadru. Ale w mojej opinii kontrowersyjnego nie z powodu tego, co przedstawiał, ale z powodu tego, jaką dyskusję mógł w tym czasie wywołać. Choć nawet po latach nie dało się tego uniknąć.

Fotografia jest dyskusyjna, ponieważ łączy w sobie dwie zupełnie odmienne sytuacje, które się przenikają. Bez czarnego dymu w tle jest to malownicza chwila pełna relaksu, głównie za sprawą słońca. Natomiast płonąca wieża sfotografowana z dystansu (bez ludzi na pierwszym planie) jest obrazem smutnej tragedii. Nałożenie tych dwóch warstw sprawia, że zaczynamy mieć problemy z zaszufladkowaniem tego zdjęcia. Nie traktowałbym tego ujęcia jako podsumowania dla Ameryki i jej mieszkańców. To po prostu doskonale uwieczniony moment skłaniający do dyskusji. Jeden z wielu.

Nie chcę oceniać decyzji autora o przechowaniu zdjęcia w szufladzie przez 5 lat — to indywidualna sprawa i na pewno stał za tym jakiś namysł. Oczywiście jest w tym zdjęciu pewna dwuznaczność, ale jest ona jednym z elementów siły oddziaływania tego obrazu.

Z dzisiejszego punktu widzenia nie czytam go jako portretu jednego narodu, ale raczej całego świata. Dla mnie jest ważnym symbolem nie tylko wydarzenia z 2001 roku, ale szerszego zjawiska. Z bezpiecznego dystansu obserwujemy jak świat płonie, historia dzieje się na naszych oczach i na naszym podwórku. Nie sądzę, aby było to nowe zjawisko, ani też unikalne dla Stanów Zjednoczonych.

Kiedy oglądamy zdjęcia z tragicznego dnia 11 września 2001 roku, zawsze oglądamy coś strasznego – tragedię, rozpacz, płacz, przerażenie, a także wściekłość.

Jak tylko zobaczyłem pierwszy raz opublikowane zdjęcie Hoepkera 9/11 w 2006 roku, byłem zaskoczony. Tyle smutnych zdjęć przejrzanych w prasie i internecie a tu nagle coś takiego. Zbyt duży kontrast.

Zdałem sobie sprawę, że Hoepker pokazał coś nowego, czego żaden fotograf nie odważyłby pokazać – spokojne piknikowe życie młodych ludzi, gdy po drugiej stronie rzeki Hudson trwa walka o życie. Ich wyrazy twarzy, luzackie życie pokazują obojętność wobec tych faktów – byłem pewien, że zlinczują Hoepkera za to zdjęcie. No ale znając jego dorobek fotograficzny, sfotografował to co widział, w dodatku to zdjęcie ma wręcz atomowy ładunek emocjonalny.

Taka fotografia daje dużo do myślenia – kim są ci ludzie, dlaczego tam siedzą i śmieją się, na co czekają, czemu nie biegną po pomoc itp. Czy to takie typowo amerykańskie zachowanie? Gdy w listopadzie 2006 roku wylądowałem w Nowym Jorku, po całodniowym obejrzeniu ruin WTC pomyślałem: "Hoepker dobrze zrobił publikując dużo później to zdjęcie".

Uważam ,że zdjęcie bardzo dobrze dokumentuje tragedię z 11 września. Lubię zdjęcia zrobione "obok" centrum wydarzeń. Można w ten sposób pokazać ludzkie emocje, skrajnie inne niż te ludzi w centrum wydarzeń.

Hoepker twierdzi, że nie wpuszczono go w okolice WTC, więc zrobił zdjęcie z innej perspektywy. To jest właśnie dobra fotografia — zrobiona w odpowiednim miejscu i czasie. Często będąc w centrum wydarzeń poddajemy się emocjom tłumu — robimy to samom co człowiek stojący obok. Tu widać ludzi siedzących z dala od Manhattanu. Czy ignorują to, co się dzieje za ich plecami? Czy rozmawiają o tym, co się dzieje? Czy to bezradność? Pamiętam swoje niedowierzanie w to, co pokazywały wszystkie telewizje świata.

Myślę, że każdy powinien odebrać przekaz emocjonalny tego zdjęcia osobiście. Decyzję o wstrzymaniu publikacji uważam za trafną. Po tragedii było tyle mocnych zdjęć, że to zginęłoby w natłoku innych obrazków. Pokazane teraz wzbudza więcej emocji. Czy jest to portret amerykańskiej ignorancji? Nie sądzę.