Zdjęcia czarno-białe: Niegdyś mus, dziś decyzja

Symbolika koloru czarnego jest różnorodna. Kultury europejskie łączą ją z obrzędami pogrzebowymi, z czasem żałoby. Czerń to także elegancja, wyrafinowanie, tajemniczość. Z jednej strony to mrok, z drugiej styl. Starożytni Egipcjanie oraz Indianie widzieli w czarnym kolorze… życie. Podobnie jak Chińczycy, którym czerń nawet obecnie kojarzy się ze szczęściem i młodością. Nie ma zatem uniwersalnego spojrzenia na czarny kolor. Wszystko jest kwestią interpretowania – to tak jak fotografia, która nie pozbywa się magii nawet, jeśli ograniczymy ją do dwóch kolorów. A może właśnie zdjęcia czarno-białe mają największą ilość „tego czegoś”?

Obecnie mamy do dyspozycji komputery, zróżnicowane filtry albo zaawansowane oprogramowania graficzne. Kiedyś fotografujący mogli wykonać zdjęcia wyłącznie czarno-białe (trochę sepii, jeśli były naprawdę stare). Pierwsza fotografia kolorowa została wykonana w 1861 roku – sfotografowano wstążkę. Wróćmy jednak do tematu czerni i bieli w fotografii. W czasach obecnych sięgamy po zdobycze techniki. Najpierw robimy mnóstwo zdjęć, bez trudu mieścimy to na dyskach, kartach SD itd. Jedno kliknięcie wystarcza, aby mieć czarno-białe zdjęcie. Gdzie tu magia? W niecodzienności, umowności, która proponuje fotografię w wydaniu nieco bardziej graficznym, a nie w idealnym odwzorowaniu tego co w obiektywie.

Tajemnica i siła czerni to cień – to on generuje niedopowiedzenia artystyczne. Mając do wyboru zdjęcie czarno-białe i kolorowe, to te pierwsze wyda się nam bardziej poważne. Tak podpowiada nam nasze doświadczenie i kultura, w której dorastaliśmy. Ale czym byłaby czerń bez bieli… Ta przecież jest równie ważna. Kultura europejska kojarzy kolor biały z niewinnością, czystością, światłem, natomiast starożytni Egipcjanie łączyli biel ze śmiercią, pustynią i kośćmi. W Chinach kolor biały ma podobną symbolikę. Według mnie to równowaga, czerń doskonale podkreśla biel i odwrotnie – jak Yin&Yang. To proporcje, jakże ważne w fotografii.

Jeśli biel podkreśla czerń i vice versa, to po co dodawać inny kolor? Wystarczy trochę kreatywności i smartfon z aplikacją. Tutaj czerń i biel zjednoczą się, aby uwydatnić kolor. Proste, prawda? Np. człowiek w tłumie, element w maszynie, obszar na krajobrazie. Odcienie szarości są czasami otwarte na taką kolorową odmianę.

Każda fotografia może łatwo być czarno-białą, ale dlaczego nie wszystkie powinny takie być? Trzeba używać tej stylistyki ze smakiem. Używasz jej jeśli chcesz więcej surowości, poważnej estetyki – podkreślasz klimat i generujesz niedopowiedzenia. To też prostota – unikaj czarni i bieli jeśli zdjęcia mają dużo drobnych elementów. Choć oczywiście to nic nie wyklucza, bo fotografia to subiektywna wizja.

Ograniczenie mają czasami zbawienne działanie dla kreatywności. Jeśli możesz używać tylko dwóch kolorów, to trzeba więcej grać cieniami, fakturą, światłem, tonalnością. Bez pomysłu nie powstanie nic kreatywnego. Kiedyś ograniczenia kolorów w fotografii były przeszkodami, obecnie to celowy zabieg. Wyraźne ziarno też, a teraz? Skoro technologia pędzi naprzód to często sami musimy wprowadzać sobie jakieś przeszkody. Czarno-białe fotografie to miejsce, gdzie większą rolę gra wizja, pomysł i artyzm niż jakość techniczna. Czerń i biel to świadome odrzucenie wygody, podobnie jak zdobywanie szczytu górskiego. Chcesz wykazać się kreatywnością z aparatem? Rób zdjęcia czarno-białe – minimalizm może dać tutaj wielkie efekty. Tak też możesz klimatycznie dekorować ściany swojego mieszkania albo dać komuś taki niepowtarzalny prezent. Paradoksalnie sprawisz więc, że czyjaś codzienność stanie się bardziej… kolorowa. Jeśli fotoobraz to tylko w CEWE.

autor: Rafał Wałęka