RAW kontra JPG - co powinienem wybrać? [poradnik]

Zaczynając swoją przygodę z fotografią nie każdy wie który format zapisu powinien wybrać. Dzisiaj pokażę Wam różnicę między nimi, a także doradzę kiedy powinniśmy wybrać RAW, a kiedy JPG.

Obydwa formaty zapisu mają swoich przeciwników i zwolenników, a dyskusja o tym, który z nich jest w każdym aspekcie lepszy, nie ma najmniejszego sensu. Mimo że na pierwszy rzut oka zdjęcia w obydwu formatach będą wyglądały z grubsza podobnie, diabeł tkwi w szczegółach.

JPG (JPEG) to jedna z metod kompresji danych stosowana w obrazach cyfrowych, w tym w fotografii. Od czasu wprowadzenia w 1992 r. JPEG jest najczęściej stosowanym standardem kompresji obrazu na świecie.

RAW to również forma kompresji danych, jednak stosowana zarówno do filmów, jak i zdjęć czy skanów. Pliki RAW, czyli "surowe" noszą swoją nazwę, ponieważ ten sposób zapisu danych nie przetwarza wstępnie plików, jak to ma miejsce w przypadku JPG.

RAW z angielskiego oznacza „surowy” i to słowo idealnie do niego pasuje. Plik RAW generowany przez aparat jest surowym sygnałem z matrycy zapisanym do odpowiedniego formatu. Mimo że w aparacie wybierzesz zapis RAW, pliki w zależności od marki aparatu będą miały rozszerzenie np. ORF, CR2, RAF, NEF itd.

RAW jest ciężkim plikiem, ważącym przynajmniej kilkanaście megabajtów, ale co za tym idzie - ilość informacji w nim zawarta jest znacznie większa niż w przypadku JPG. Dodatkowo plik nie jest kompresowany, nie ma przypisanej przestrzeni barwnej, a głębia bitowa wynosi min. 12 bitów, a co za tym idzie - mamy do czynienia ze znacznie większą ilością kolorów. Plików RAW nie otworzymy jednak w klasycznej przeglądarce zdjęć, nie odtworzy ich telewizor bezpośrednio z pendrive'a, a ich wygląd zazwyczaj pozostawia wiele do życzenia.

JPG jest natomiast plikiem obrobionym przez procesor w aparacie. Ten typ pliku jest kompresowany, a ilość informacji jest w nim znacznie niższa, co pokażę w dalszej części artykułu. Dodatkowo do pliku JPG zapisywane są wszystkie zmiany, które nałożyliśmy z poziomu aparatu. Jeśli zwiększyliśmy kontrast, włączyliśmy mocne wyostrzanie i dodatkowo podbiliśmy kolorystykę - wszystkie te zmiany będą widoczne na gotowych plikach. W przypadku plików RAW, możemy nałożyć na zdjęcia milion filtrów, a pliki źródłowe nadal pozostaną surowym materiałem z matrycy.

Jak wiadomo, balans bieli odpowiada za odwzorowanie kolorów na zdjęciu. Ciepłe światło żarowe będzie powodowało, że zdjęcia będą wpadały w odcienie pomarańczu, natomiast zimne światło jarzeniowe lub led’owe spowoduje, że skóra może wyglądać blado i szaro. W tym celu w aparatach mamy możliwość zmiany balansu bieli. W zależności od warunków, w jakich robimy zdjęcia, powinniśmy dostosować go do panującego oświetlenia. Oczywiście aparaty mogą mierzyć go również automatycznie, choć różne aparaty różnie pracują, szczególnie w warunkach sztucznego oświetlenia.

Pracując w trybie JPG, balans bieli musimy wybrać z poziomu aparatu - zdjęcie takie będzie miało przypisany balans bieli już w momencie zapisywania zdjęcia na karcie. Korekcja balansu bieli w komputerze na plikach JPG jest możliwa, ale często efekty są niezadowalające. Pliki RAW również mają określony w aparacie balans bieli, natomiast jego zmiana w oprogramowaniu (np. Lightroom) odbywa się bez żadnych strat jakości. Maksymalnie pomarańczowe zdjęcie przy zapisie JPG będzie nadawało się tylko do kosza, a w przypadku RAW, zmiana balansu bieli nie będzie okupiona żadnymi stratami jakości. Jak widać na zdjęciu poniżej, różnica jest ogromna.

To dość zawiłe pojęcie, które ma jednak bardzo łatwe wytłumaczenie. To nic innego, jak umiejętność rejestrowania scen o wysokim kontraście, bez widocznych przepaleń i smolistych czerni. Pliki JPG generowane są przez aparat z określonym kontrastem, wybranym z poziomu opcji w menu. Z reguły zdjęcia w formacie JPG charakteryzują się wyższym kontrastem, przez co w pierwszym zetknięciu wyglądają lepiej. Jednak w momencie, kiedy chcielibyśmy rozjaśnić lub przyciemnić zdjęcie, szybko okaże się, że możliwości takich plików są bardzo mocno ograniczone. Dobrze widoczne jest to na poniższych zdjęciach. W obydwu zastosowałem taką samą obróbkę, czyli przywrócenie szczegółów z cieni i świateł. Różnice widoczne są gołym okiem i raczej nie wymagają komentarza.

Zdjęcia w formacie RAW nie są ani odszumione, ani wyostrzone - te czynności należy przeprowadzić podczas obróbki. Jak pewnie się domyślacie, pliki JPG poddawane są tym zabiegom w aparacie. W wielu modelach można zmieniać intensywność zarówno wyostrzania, jak i odszumiania. Tu warto przyjrzeć się zdjęciom. Algorytmy aparatu przy wyższych czułościach ISO tworzą coś, co nazywam efektem akwareli, czyli rozmywają szczegóły, starając się wygładzić obraz. Pracując na wysokich czułościach, przy zapisie RAW, również musimy liczyć się ze znaczną utratą jakości, ale mamy pełną kontrolę nad odszumianiem. Podobnie wygląda sprawa z ostrością - pliki JPG są wyostrzane na poziomie aparatu. Na poniższym przykładzie widać, że szum plików RAW jest przyjemniejszy w odbiorze, bo bardziej przypomina drobne ziarno. Oceńcie sami.

• bardzo duża elastyczność obróbki

• znacznie więcej informacji w cieniach i światłach

• możliwość bezstratnej zmiany balansu bieli

• większe możliwości odszumiania i wyostrzania

• brak przypisanej przestrzeni barwnej

• trzeba otwierać je dedykowanym oprogramowaniem

• wywołane przy standardowych ustawieniach wyglądają blado

• ich waga jest znacznie większa niż JPG

• mała waga

• często nie wymagają obróbki

• otwiera je każda przeglądarka

• zdecydowanie mniej informacji tonalnej

• nieprzyjemne dla oka odszumianie wysokich czułości

• uboższa kolorystyka

• brak możliwości zmiany balansu bieli

• pozostałe parametry zmieniane są ze znaczną stratą jakości

• pliki są stratnie kompresowane

Osobiście zawsze fotografuję w trybie RAW. Mam duże dyski, sporo kart pamięci i odpowiednie oprogramowanie, więc wspomniane wyżej wady RAW’ów nie zrażają mnie. Nie uważam jednak, że zawsze jest to konieczne. Kiedy fotografuję typowe pamiątki rodzinne, czy biorę aparat na wycieczkę po mieście i doskonale zdaję sobie sprawę, że zrobionych zdjęć nie będę w żaden sposób obrabiał, z powodzeniem mogę wybrać tryb JPG. Podróżując z rodziną, wybieram dodatkowo tryb RAW+JPG, aby już dzień po wyjeździe móc zgrać pliki JPG na komputery w domu rodzinnym, a nad RAW’ami pracuję dalej dopiero po jakimś czasie.

RAW’y wybieram oczywiście zawsze podczas pracy komercyjnej, gdzie wymagana jest najwyższa jakość zdjęć. JPG’i wybieramy tam, gdzie robimy zdjęcia nie wymagające dalszej obróbki, mające być jedynie pamiątką.

Niejednokrotnie słyszę, że wielu profesjonalnych fotografów wybiera JPG’i twierdząc, że obecnie są już tak dobre, że nie ma sensu robić RAW’ów. Moja odpowiedź? Spróbujcie z JPG’a wyciągnać to, co z RAW’a, a jeśli aparat źle dobierze balans bieli - jesteście ugotowani. Poza tym kupowanie drogiego aparatu, który rozwija skrzydła po przełączeniu w tryb zapisu RAW, a pracowanie wyłącznie na JPG’ach, moim zdaniem, nie ma sensu. To tak, jakbyśmy kupili samochód z 6-biegową skrzynią, a jeździli tylko na 5 biegach. Któryś z naszych czytelników, w jednym z komentarzy, dobrze podsumował różnicę między JPG a RAW’em. JPG to polaroid, RAW to negatyw…i dużo w tym racji.

A Wy, w jakim trybie fotografujecie?