Warszawa z czasów stalinizmu i odwilży na zdjęciach w nowym albumie Bosz

Lśniące gmachy obok ruin. Marsz w pochodach, jazz w zadymionych kawiarniach. Twardy reżim i radosna odwilż. Taka jest Warszawa lat 50.

Stalinizm to system polityczny obowiąującey w ZSRR po faktycznym objęciu władzy przez Józefa Stalina. Charakteryzował się przede wszystkim niepodzielną władzą i oficjalnym kultem Józefa Stalina, a poza ZSRR rozszerzył się również na terenie innych państw komunistycznych. W systemie nieobce było sterowanie gospodarką, terror polityczny czy izolacja od świata zewnętrznego.

Album wydawnictwa Bosz „Warszawa lata 50.” to 220 fotografii przedstawiających warszawskie życie codzienne, wydarzenia polityczne i architekturę lat 50. Trzeba przyznać, że Warszawa na czarno-białych zdjęciach z tamtego okresu jest bardzo kolorowa.

Ponieważ zdjęcia pochodzą z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego (NAC), widzimy tu stolicę, którą chciała pokazywać ówczesna władza. Właściwie wszystkie profesjonalne zdjęcia prasowe powstawały wtedy na jej zlecenie. Nawet jeśli ktoś posiadał własny sprzęt fotograficzny, to problemem było dostanie materiałów światłoczułych. Dlatego prywatnych zdjęć dokumentujących codzienne życie w tamtym okresie jest bardzo mało. Mając na uwadze pewien propagandowy charakter tych zdjęć, należy docenić ich wartość dokumentalną.

W albumie zobaczymy fotografie tak znanych autorów, jak Bernard Koszewski, Andrzej Millak czy Zbyszko Siemaszko. Są też fotografie ze zbioru NAC z zespołu Wojskowej Agencji Fotograficznej.

Na zdjęciach widzimy stolicę, po której nie widać śladów niedawnej traumy wojennej. Ruiny to punkt odniesienia dla wielkich inwestycji. Teraz jest to plac budowy, czy też odbudowy. Powstają nowe gmachy, osiedla, ulice. W połowie lat 50. oddana do użytku zostaje trasa W-Z, a w darze od Stalina stolica otrzymuje Pałac Kultury i Nauki.

Ludzie chodzą do restauracji, zaopatrzenie działa bez zarzutu. Warszawa to miasto otwarte. Po mieście przechadza się czarnoskóra młodzież. Do miasta przyjeżdża młodzież z całego świata na V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów. Warszawa maszeruje co roku w pochodach pierwszomajowych. Do tego nie ma billboardów i korków. Życie w Warszawie wygląda tak, jak w każdym zachodnim europejskim mieście. To miasto, z którego można być dumnym.

Ten wartościowy dokument nie może pozwolić nam zapomnieć o ustroju, w którym nie było miejsca dla tych, którzy nie pasowali do tych obrazków z tego albumu.

Piotr Kała: