Każdy może być fotografem. Ale czy jesteś artystą?

Kiedy wciskasz spust migawki – jesteś fotografem. Ale czy jesteś artystą? - pyta Roger Ballen. Jest to powód, przez który na pewno niejednokrotnie zachodziliście w głowę, jeśli traktujecie fotografię jako coś więcej, niż tylko pracę.

Czy w waszych życiach był już moment, kiedy mogliście z czystym sumieniem stanąć przed lustrem, spojrzeć sobie w twarz i powiedzieć - „Tak, jestem fotografem. Jestem artystą.”? Szczerze mówiąc – nigdy nie zdarzyło mi się nazwać siebie artystą, ale w toku moich doświadczeń życiowych i wyborów z czystym sumieniem mogę powiedzieć: „Jestem fotografem – to mój sposób wyrażania siebie”.

Chciałbym podzielić się z wami moimi myślami dotyczącymi fotografii artystycznej, bazując na kilku zdaniach wypowiedzianych przez Rogera Ballena. W każdym z nas tkwią pewne wątpliwości i oczekiwania względem siebie i własnej twórczości.

Dobra fotografia zostaje w umyśle. Świadomość obrazu powinna być powodem uprawiania Sztuki. Dobre zdjęcie musi utkwić głęboko w psychice, ponieważ wywiera na odbiorcy emocje, wzbudza szok lub przypomina o jakimś ważnym wydarzeniu z przeszłości. Analiza obrazu i otwarty umysł to podstawy Sztuki.

Zastanawialiście się jak definiować piękno, brzydotę... cokolwiek? Jeśli zdefiniujecie swój świat na nowo, zmienicie rozumienie słów, przeanalizujecie je i poznacie od początku – możecie być artystami.

Jedną z najważniejszych rzeczy jest analiza obrazu. Istotne jest dostrzeganie detali – na dobrych zdjęciach nic nie pojawia się przypadkiem, wszystko jest zaplanowaną całością mającą często metaforyczne, głębokie znaczenie. Każdy z nas może odbierać to inaczej, ze względu na to, że różnimy się od siebie przeżyciami, wyznawanymi wartościami, czy chociaż gustem. Konteksty wizualne to zależności różnych partii obrazów względem siebie. Nie zawsze muszą być ubrane w słowa, jeśli rozumiecie i czujecie wewnątrz, o co chodzi.

Jak wspominałem – każda dobra fotografia składa się z wielu starannie dobranych elementów, każdy z nich ma ogromne znaczenie – czy to włos, ułożenie kwiatów, spojrzenie, czy coś tak banalnego jak delikatna nieostrość. Artysta traktuje fotografię jak puzzle – układankę, gdzie każdy z kawałków pasuje do siebie i współgra tworząc całość. Dobry artysta jest również rzemieślnikiem, rozumianym jako wytwórca Sztuki. Dzięki indywidualnemu, unikalnemu spojrzeniu tylko jedna osoba może zrobić konkretne zdjęcie. Jeśli postawilibyście kilku fotografów obok siebie, jak mówił Adam Lach – każdy miałby inne kadry, koncentrowałby się na innym rozumieniu obrazu.

Żeby stworzyć dobry obraz – musicie odbyć podróż w głąb siebie. Poznać własne „ja”, wiedzieć dokładnie kim jesteście, czego szukacie i zadawać odpowiednie pytania. Fotografowanie nie polega na poszukiwaniu odpowiedzi, ale właśnie na zadawaniu odpowiednich pytań. Jeśli pierwsze, co przychodzi wam na myśl to odpowiedź – jesteście zgubieni. Najgorszym, co może spotkać artystę jest oczywistość i banał. Sztuka ma skłaniać do przemyśleń, refleksji, a nie być tylko pustym obrazem.

Jeśli głęboko wpatrzycie się w obraz, zastanowicie się nad nim – zaczniecie dochodzić do pewnych wniosków. Zaczniecie myśleć o tym, co konkretny kadr, albo jego element symbolizuje dla was, indywidualnie. Podobnie działa to w umyśle artysty – tworząc swoją układankę dobiera elementy tak, by oddawały jego wnętrze i przeżycia. Obraz jest dialogiem pomiędzy jego twórcą, a odbiorcą. Intymną rozmową dwóch różnych światów.

Jeśli stawicie czoła swoim wewnętrznym strachom i negatywnym emocjom – wzmocni to w was potencjał artystyczny. Sztuka, zadając pytania, stanowi jednocześnie odpowiedź, lecz nie na zadane pytania. Ona bada jedno konkretne zagadnienie – kim jest twórca.

W moich działaniach przyjąłem definicję procesu twórczego Witolda Dederko przedstawioną w „Sztuce fotografowania”. To bardzo prosty schemat. Na początku jest zdarzenie, będące impulsem, mechanizmem zapalnym, na podstawie którego powstają emocje. Dalej zastanawiamy się dlaczego władają nami właśnie takie uczucia, analizujemy je próbując zrozumieć samego siebie. Opracowujemy koncepcję tego, jak wyrzucić z siebie nawał psychicznego bałaganu, uporządkowujemy go, wizualizujemy i dobieramy techniki.

Proces realizacji jest właściwą przemianą wewnętrzną artysty, to właśnie wtedy pozbywa się nagromadzonego mułu emocjonalnego. Samo zdjęcie jest tylko efektem ubocznym tej przemiany.

Ze względu na różnicę doświadczeń w umyśle twórcy oraz odbiorcy – wiele prac zostaje niezrozumianych, ponieważ dwie osoby nigdy nie podejdą do jednego dzieła w ten sam sposób.