41 lat temu wprowadzono stan wojenny. Tak wtedy wyglądało życie

Każdy miłośnik fotografii zapewne zna Chrisa Niedenthala. To właśnie on jest autorem najbardziej znanych zdjęć z okresu PRL-u. Jego kadry stworzone po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku do dziś robią piorunujące wrażenie.

Stan wojenny został wprowadzony w Polsce 13 grudnia 1981 roku. Na terenie całej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pojawiły się samochody wojskowe oraz oddziały. Ten trudny okres był początkiem przemian ustrojowych w naszym kraju, co w efekcie doprowadziło do powstania demokratycznego państwa.

Kadr Chrisa Niedenthala o nazwie "Czas Apokalipsy" doskonale oddaje to, co wydarzyło się 13 grudnia 1981 roku. Sam kadr powstał dzień później pod warszawskim kinem Moskwa. Wówczas wyświetlany był głośni film F.F. Coppoli "Czas Apokalipsy". Zestawienie wielkiego napisu z wojskowym transporterem SKOT jest niezwykle wymowne. Tak wtedy czuli się Polacy.

Gdy Niedenthal zobaczył wspomnianą scenę, doskonale wiedział, że to doskonały materiał do publikacji. Nie mógł zrobić zdjęcia z bliska, bo kluczowe tutaj było osadzenie wszystkiego w przestrzeni miejskiej. Fotograf musiał działać z ukrycia, by wojsko nie zarekwirowało mu sprzętu i zdjęć. Legendarny kadr powstał z pobliskiej klatki schodowej.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Kolejnym krokiem było wysłanie fotografii do berlińskiej redakcji "Newsweeka", co wcale nie było proste. Tuż przed godziną policyjną Niedenthal biegał po dworcu kolejowym, szukając osoby, która zabierze filmy do Niemiec. Zgodził się to zrobić pewien student, a jakiś czas później fotografia pojawiła się w magazynie. Problem polegał na tym, że niemieckie media wykadrowały zdjęcie tak, że nie było widać nazwy kina, która była kluczowa.

Chris Niedenthal wspominał w wywiadach, że nie wie, jak miał na imię bohaterski student. Gdyby nie on, to zdjęcie mogłoby nigdy nie trafić do zachodnich mediów.

Mimo tego, że od upadku Polski Ludowej minęło już ponad 30 lat, zdjęcia z tamtego okresu wciąż robią piorunujące wrażenie. Chyba każdy z nas kojarzy pustki w sklepach, ogromne kolejki i wojskowe samochody na ulicach. Wiele znaczących kadrów wykonał Chris Niedenthal.

Ten dokumentalista jest autorem największej kroniki życia codziennego w PRL-u. Fotografie Niedenthala są niezwykle lekkie, spokojne i prawdziwe. To lekcja historii dla każdego, kto nie doświadczył na własnej skórze ograniczeń i biedy w czasach Polski Ludowej.

Kadry Chrisa Niedenthala doskonale oddają ideę dziwnego stanu, który towarzyszył ludziom – "nikt niczego nie miał, a wszyscy wszystko mieli". Na zdjęciach widać, jak bardzo liczyły się układy i zaradność. Mimo braków sklepowych ludzie sobie radzili – kwitł handel wymienny.

Christopher Jan Niedenthal to brytyjsko-polski fotograf urodzony 21 października 1950 roku w Londynie. Jest synem polskich emigrantów wojennych. Gdy miał zaledwie 11 lat zainteresował się fotografią za sprawą aparatu Kodak Starmite, który otrzymał w nagrodę za zdanie egzaminu. Później ukończył 3-letnie studia w London College of Printing na kierunku fotograficznym. Zamieszkał w Polsce w 1973 roku.

Przez kilka lat pracował jako wolny strzelec, a jego prace były publikowane w zachodnich mediach, w tym w "Sternie". Później został korespondentem magazynu "Newsweek". W 1978 roku był pierwszym fotoreporterem, który przyjechał do Wadowic tuż po wybraniu Karola Wojtyły na papieża. Rok później dokumentował pielgrzymkę Jana Pawła II do Polski, a jego zdjęcie trafiło na okładkę "Newsweeka".

W kolejnych latach Niedenthal wykonał mnóstwo ważnych zdjęć podczas istotnych wydarzeń w Polsce. Jako pierwszy zagraniczny fotoreporter został wpuszczony do Stoczni Gdańskiej w 1980 r. podczas strajku. W 1986 roku został laureatem World Press Photo. Rok później zamieszkał w Austrii, gdzie fotografował dla magazynu "Time". Chris Niedenthal wrócił po kilku latach do Polski i w 1995 roku założył studio fotografii reklamowej, a dopiero trzy lata później otrzymał obywatelstwo polskie.

Prywatnie jego żoną została germanistka i tłumaczka Karolina Niedenthal. Jego synem jest Filip Niedenthal, były redaktor naczelny polskiego wydania "Vogue".