Dla początkujących: jak czytać dane EXIF

Czy wiedziałeś, że każdy plik ze zdjęciem prosto z aparatu posiada ukryte dane? Informacje te są zapisane w formacie EXIF, czyli Exchangeable Image File Format. Chociaż rozwinięcie tego skrótu brzmi mało zachęcająco, to ukryte tam dane mogą być bardzo przydatne. Zobaczmy, czym są dane EXIF oraz jak i po co je odczytywać lub kasować.

Aparaty zapisują w plikach z fotografiami wiele dodatkowych informacji, oprócz samego zdjęcia. Takie informacje nazywane są danymi EXIF.

EXIF to skrót od Exchangeable Image File Format. To standard stosowany między innymi w zdjęciach cyfrowych, umożliwiający zapis metadanych. Dzięki temu plik graficzny może zawierać również dane o autorze, parametry i ustawienia aparatu, słowa kluczowe, a nawet ilość wykonanych zdjęć przez aparat, którym wykonano zdjęcie. Standardy te są obsługiwane przez większość aparatów cyfrowych.

Dane EXIF podają m.in.:

• nazwę aparatu, którym wykonano zdjęcie
• ustawienia aparatu podczas wykonywania zdjęcia (czas naświetlenia, wartość przysłony,  ogniskowa obiektywu, czułość ISO czy balans bieli)
• datę wykonania zdjęcia a także późniejszej edycji, wraz z podaniem nazwy programu, w którym zdjęcie został edytowane
• wielkość pliku, rozdzielczość w pikselach
• profil kolorów
• miniaturkę obrazka
• lokalizację zdjęcia w przypadku, gdy korzystamy z przystawki GPS
• informacje o danych autorskich (jeśli aparat ma taką funkcję)

Jeśli to Twoje pierwsze spotkanie z danymi EXIF to możesz spytać: "po co mi takie informacje?". Wbrew pozorom metadane przydają się częściej, niż może się wydawać. Bardzo często potrzebne są informacje o dacie wykonania zdjęcia. Nie mniej ważnym elementem są informacje o czasie naświetlania, przysłonie czy czułości ISO. Dzięki analizie takich informacji możemy porównywać efekty na monitorze, przyglądać się, jakie ustawienia są odpowiednie w konkretnych warunkach, wyciągać wnioski z błędnie naświetlonych zdjęć, czyli ogólnie mówiąc "wyczuwać" nasz aparat oraz obiektyw. To szczególnie ważne, kiedy dopiero stawiamy pierwsze kroki w świecie fotografii.

Niekiedy warto też podejrzeć dane EXIF na cudzych zdjęciach. Możesz w ten sposób podpatrzeć, na jakich ustawieniach pracowali inni fotografowie, porównać te dane z własnymi ustawieniami i ewentualnie eksperymentować ze zmianami.

APARAT:

Jeśli trzymasz zdjęcie jeszcze na karcie to możesz odczytać podstawowe dane EXIF w aparacie. W każdym modelu wykonuje się to w inny sposób. W mojej lustrzance Nikona wystarczy wcisnąć przycisk podglądu i nacisnąć w dół przycisk funkcyjny.

SYSTEMOWY PODGLĄD:

Windows:

To najprostsza metoda na sprawdzenie danych EXIF zdjęcia. Wystarczy kliknąć prawym przyciskiem na plik i wybrać Właściwości, a następnie przechodząc do zakładki Podsumowanie.  Na koniec kliknij jeszcze przycisk Zaawansowane, aby zobaczyć dane EXIF.

Mac OS X:

Metadane fotografii możesz sprawdzić w podobny sposób w systemie Mac OS X. Kliknij prawym przyciskiem na plik i wybierz Informacje?. Systemowy QuickLook podaje tylko podstawowe informacje o zdjęciu. Jeśli potrzebujesz więcej danych, uruchom program Podgląd i wybierz funkcję Inspektor (Command + I).

ZEWNĘTRZNY PROGRAM:

Większość programów do przeglądania, segregowania i edycji zdjęć posiada funkcję pozwalającą na przeglądanie danych EXIF. Programy takie, jak IrfanView, Google Picasa, Nikon View NX czy Adobe Bridge pozwalają na podgląd metadanych podczas przeglądania fotografii. Alternatywą są osobne, specjalne programy do sprawdzania danych EXIF. Zazwyczaj pokazują one wszystkie informacje, a nie tylko najważniejsze, jak niektóre przeglądarki. Jedną z najlepszych, darmowych aplikacji tego typu jest Opanda iExif. W tym programie zdjęcie nie ma żadnych tajemnic. W systemie Mac OS X interesującym rozwiązaniem jest program EXIF Viewer, chociaż moim zdaniem najlepiej sprawdza się systemowy Podgląd.

DODATEK DO FIREFOXA:

Jeśli chcesz dowiedzieć się czegoś więcej o zdjęciu w sieci, to zainstaluj odpowiedni dodatek do Firefoxa. Dzięki niemu będziesz mógł podejrzeć dane EXIF zdjęcia w Internecie bez konieczności ściągania go na dysk. Po instalacji wystarczy kliknąć na zdjęcie prawym przyciskiem myszy i wybrać w menu odpowiednią funkcję. Oto kilka interesujących dodatków:

• Opanda Exif for Firefox (dodatek do programu Opanda iExif)
• FxIF
• Exif Viewer

Każda migawka w aparacie ma ustaloną przez producenta żywotność, czyli liczbę zdjęć, jaką może wykonać. W tańszych lustrzankach liczba ta wynosi zazwyczaj 100 000. Niekiedy migawki przestają działać nieco wcześniej, a w niektórych pancernych modelach wykonują zdjęcia dłużej. Znajomość liczby zdjęć wykonanych przez migawkę aparatu może odgrywać istotną rolę, szczególnie podczas kupowania lub sprzedawania używanego aparatu. Im bliżej do granicy 100 000 "klapnięć" tym większa szansa, że ten element aparatu padnie. Dane EXIF pozwalają na odczytanie przebiegu migawki, co może nam zaoszczędzić wiele kłopotów. Zobaczmy, jak to zrobić.

Windows:

Przydatny będzie wspomniany wcześniej program Opanda iExif. To rewelacyjne narzędzie pozwala na odczytanie niemal wszystkich danych EXIF, w tym także całkowitego przebiegu migawki w aparacie. Po zainstalowaniu wystarczy otworzyć zdjęcie w tej aplikacji i znaleźć pozycję Total Numer of Shutter Releases for Camera (liczba wyzwoleń migawki). Na obrazku u góry zaznaczyłem tę pozycję czerwonym kółkiem. Obok widać liczbę 4761. Oznacza to, że właśnie tyle zdjęć wykonała migawka.

Mac OS X:

Metod jest wiele, ale najprościej będzie, jeśli skorzystasz z systemowego Podglądu. Otwórz zdjęcie w programie Podgląd, wybierz opcję Narzędzia > Inspektor lub poprzez skrót klawiszowy Command + i. Następnie kliknij na zakładkę z nazwą Twojego aparatu. W moim przypadku jest to Nikon. Wśród kilku danych znajdziesz pozycję ShutterCount, czyli przebieg migawki.

Co zrobić, jeśli nie chcesz dzielić się z innymi swoimi danymi EXIF? Programy do edycji zdjęć potrafią wymazać ze zdjęć większość metadanych. Informacje EXIF znikną ze zdjęcia przy zapisie, jeśli wybierzesz odpowiednią funkcję w programie. W przypadku Adobe Photoshopa jest to opcja "Save for Web", czyli Zapisz dla Internetu (File > Save for Web / Plik > Zapisz dla Internetu). Program skompresuje fotografie tak, aby zajmowała jak najmniej miejsca, usuwając przy okazji dane EXIF. W innych prostszych programach do edycji, jak np. IrfanView czy PhotoFiltre wystarczy zaznaczyć odpowiednią opcję usuwania metadanych podczas zapisywania zdjęcia.