Rzadkie zjawisko na filmie. Zobacz, jak jeleń zrzuca poroże

Przyroda nie przestaje nas zadziwiać. Nie sądzę, żeby ktokolwiek z nas widział na żywo, jak jeleń zrzuca poroże. Zwierzęta potrzebują do tego chwili spokoju. Na tym filmiku nakręconym przez Ann Sivori, widać to rzadkie zjawisko.

Poroże, czyli inaczej rosochy lub wieniec, to po prostu twór kostny, wyrastający z kości czołowej możdżeni na głowie samców prawie wszystkich jeleniowatych (oprócz reniferów, bo poroże mają też samice). Co roku rośnie nowe poroże, a stare jest zrzucane. Podczas okresu godowego, byki używają go do obrony w walce o samice. Oczywiście poroże jest cenione przez myśliwych na całym świecie i traktowane jako trofeum.

Poroże jest zbudowane z tkanki kostnej i jest pozbawione substancji rogowej. Składa się ono z pnia i odrostków. Po dorocznym zrzuceniu poroża, jest ono odbudowywane w procesie regeneracji. Jedynie możdżenie, czyli pnie poroża, są stale pokryte skórą i nie są zrzucane. Utrata poroża jest wynikiem zmian zachodzących w tkankach i podstawy pnia – w tkance tworzą się powiększające przestrzenie, które w końcu doprowadzają do pęknięcia pod ciężarem poroża.

Rany, które powstają wskutek zrzucania poroża nie są groźne dla jeleni. Bardzo szybko zarastają one bogato unaczynioną skórą z małymi włoskami. Ukrwienie służy szybkiej regeneracji, po czym zaczyna się proces rośnięcia nowego poroża. Jest ono w całości pokryte skórą (scypułem).

Na początku regeneracji, poroże jest zbudowane z tkanki łącznej, lecz po 3 miesiącach prawie całkowicie kostnieje. Scypuł jest jednak wciąż bogato ukrwiony przez co często dochodzi do urazów skórnych i krwawienia u byków. Około czwartego miesiąca zaczyna on usychać, a by się go pozbyć jeleń ściera poroże o krzewy i drzewa. Interesujące jest to, ze po stanie poroża można określić prawidłowość funkcjonowania organów rozrodczych jelenia.

Pierwsze poroże w życiu każdego jelenia jest przeważnie nierozwidlone (szpice), od czego młody jeleń nazywany jest ”szpicakiem”. Gdy samiec ma 2 lata, zrzuca pierwsze poroże, które odrasta mając dwa odrostki. Liczba odrostków na porożu jelenia zależy od jego sposobu odżywiania oraz warunków życia, nie od wieku. Bywają jelenie o porożu rozwidlonym z jednym odrostkiem (widłak), a z trzema ”szóstakiem”. Później jest: ósmak, dziesiątak, dwunastak i tak dalej.

Poroże nie zawsze rośnie symetrycznie i nie jest tak też zbudowane. Po obu stronach mogą być różne ilości odrostków. Jeśli po jednej stronie jeleń ma 5 odrostów, a po drugiej 4 – nie jest to ”dziewiątak”, a ”dziesiątak nieregularny”. U podłoża odrostków tworzą się kuliste zgrubienia tworzące ”różę” – nie mają jej tylko szpice.

Wielkość poroża powiększa się z wiekiem byka, lecz na starość ulega redukcji. Bywa tak, że bardzo stare jelenie mają tylko grube podstawy, bez rozłożystego wieńca. Są one bardzo niebezpieczne dla innych jeleni. Niektóre gatunki, jak łosie czy daniele, mają poroże w kształcie łopat i są one nazywane przez myśliwych ”łopatczami”.