Drony – jak latać, żeby nie rozbić się o przepisy?
Rosnąca popularność dronów sprawiła, że przestały one być nowinką techniczną dla pasjonatów, a stały się szeroko wykorzystywane w celach komercyjnych i hobbystycznych. Ich duża dostępność pozwoliła w niespotykanej wcześniej skali na wykonywanie zdjęć trudno dostępnych obszarów, a także obiektów nieraz już fotografowanych lecz tym razem z nowej perspektywy. Każdy kij ma jednak dwa końce. Drony czasem stają się zabawką w rękach amatorów np. dzieci, które otrzymują je w prezencie. Portal Fotoprawo.pl wyjaśnia kto i jak może posługiwać się dronem bez obaw o naruszenie przepisów prawa.
Co to jest dron?
Dron to bezzałogowa maszyna latająca. W zależności od rozmiarów i zastosowanych technologii może pełnić bardzo różne funkcje - od zaawansowanych i niebezpiecznych dronów wojskowych aż po drony konsumenckie i te najmniejsze - dla dzieci. Dron może również zostać wykorzystany do kręcenia filmów i robienia zdjęć, ale zanim po niego sięgniemy, warto zapoznać się z podstawami prawa.
Drony a prawo
Być może nie wszyscy użytkownicy są tego świadomi, ale korzystanie z dronów jest regulowane prawnie. Podstawowym dokumentem jest w tym zakresie ustawa Prawo lotnicze oraz kilkakrotnie już nowelizowane Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy - Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków.
Kwestię latania dronami o masie powyżej 25 kg reguluje Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie przepisów technicznych i eksploatacyjnych dotyczących statków powietrznych kategorii specjalnej, nieobjętych nadzorem Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego. O świadectwach kwalifikacji traktuje z kolei Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie świadectw kwalifikacji.
Drony a prawa autorskie
Kilka lat temu temu głośno zastanawiano się, czy makakowi czubatemu mogą przysługiwać prawa autorskie. Spór ten powstał w związku z selfie, które zwierzę wykonało wykorzystując chwilę nieuwagi i aparat brytyjskiego fotografa Davida Slatera, gdy ten w 2011 roku na indonezyjskiej wyspie Celebes przygotowywał fotoreportaż o życiu zwierząt. Wówczas sąd w San Francisco uznał, że małpie nie mogą przysługiwać prawa autorskie i do jej selfie praw autorskich nie ma nikt.
W przypadku zdjęć wykonywanych za pomocą dronów, trzeba jasno zaznaczyć, że twórcą nie jest dron a jego operator. Jeżeli więc zdjęcie zostanie wykonane za pomocą drona, jednak urządzenie będzie tylko narzędziem w rękach operatora, który wzniesie je na wybraną przez siebie wysokość, przechyli pod interesującym katem, zaaranżuje jego ustawienia, wybierze najlepszy moment i dopiero wtedy zrobi zdjęcie, to niemal na pewno będzie ono stanowiło utwór chroniony przez prawo autorskie. Wszystko sprowadza się zatem do tego, aby operator wykazał się swoją indywidualną twórczością, a zdjęcie nie było jedynie przypadkowym efektem w pełni zautomatyzowanego procesu wykonywania fotografii przez robota.
UAVO, czyli prawo jazdy na drona
UAVO to świadectwo kwalifikacji operatorów dronów, które uprawnia do wykonywania lotów w celach komercyjnych (a posługując się sformułowaniem ustawowym: w celach innych niż rekreacyjne lub sportowe). To bardzo istotna informacja dla tych, którzy fotografią zajmują się zawodowo. Wykonywanie wszelkich fotografii za pomocą dronów w celach komercyjnych zawsze wymaga bowiem posiadania świadectwa kwalifikacji UAVO.
Świadectwo, które można uzyskać dopiero po odbyciu specjalnego szkolenia, przyznaje jego posiadaczom uprawnienia na VLOS (loty dronem w zasięgu wzroku) oraz przede wszystkim na BVLOS (loty poza zasięgiem wzroku). Choć samo świadectwo jest wydawane bezterminowo, to jednak uprawnienia przyznane w jego ramach ważne są już tylko przez trzy lata. Dodatkowym wymogiem, oprócz odbycia szkolenia, jest przejście badań lotniczo-lekarskich, wykupienie polisy OC oraz opłacenie kursu, egzaminu i samego świadectwa.
Gdzie można latać dronami?
Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, jaki charakter ma lot, na jaką odległość jest wykonywany, czy porusza się po przestrzeni powietrznej kontrolowanej, a także ile waży dron. Te czynniki wyznaczają obowiązki operatora drona, których należy dochować, aby lot odbył się zgodnie z prawem.
PAŻP: Pionowy Podział Przestrzeni Powietrznej
Magdalena Stasiak tłumaczy: "Swobodnie latać w celach rekreacyjnych w zasięgu wzroku można tylko w przestrzeni niekontrolowanej. Taki lot w przestrzeni kontrolowanej wymaga już specjalnego pozwolenia, o które wystąpić trzeba na kilka dni przed planowanym terminem lotu. Na przykład, lot nad warszawskimi Bielanami możliwy jest tylko za zgodą zarządzającego w zw. z lokalizacją lotniska Warszawa-Babice. Wielkie połacie dużych miast podlegają restrykcyjnym ograniczeniom w związku właśnie w lokalizacją lotnisk”.
Znacznym ułatwieniem jest w tym zakresie możliwość skorzystanie z aplikacji, które pokazują lokalizację drona oraz strefę, w jakiej on się znajduje i związane z tym wymagania. Interaktywna mapa z naniesionymi obszarami specjalnych przestrzeni i informacje dotyczące warunków wykonywania w nich lotów znajdują się również na stronie internetowej Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej.
