Fotografia krajobrazowa – praktyczne porady dla każdego fotografa [poradnik]

Proste, ale bardzo ważne rady, które mogą pomóc w nauce kiedy i jak fotografować krajobrazy. Dowiecie się po co potrzebne są szerokokątne obiektywy, filtry i aplikacje na smartfony, jak pokazać skalę na zdjęciach i mądrze wykorzystać światło.

Każda fotografia, zarówno studyjna jak i krajobrazowa wymaga przygotowań. Jeśli myślimy o wykonaniu dobrego zdjęcia powinniśmy się solidnie przygotować zanim jeszcze ruszymy w teren. Warto sprawdzić prognozę pogody, godzinę wschodu lub zachodu, kierunek z którego będą padały promienie słoneczne, czy choćby pływy. W dzisiejszych czasach jest bez liku aplikacji ułatwiających życie fotografom. Zdecydowanie polecam z nich korzystać w trakcie codziennego fotografiania czy wyjazdów, takich jak wycieczki dla fotografów.

Teoretycznie każdy z nas wie, że najlepsze zdjęcia wychodzą podczas tak zwanej „złotej godziny", czyli godzinę po wschodzie słońca lub na godzinę przed jego zachodem. Wtedy to słońce jest nisko nad horyzontem tworząc delikatne i długie cienie, a światło ma ciepłą tonację. Idealny scenariusz na zdjęcia krajobrazowe ziści się również, gdy niebo będzie lekko zachmurzone. Często liczymy na czyste bezchmurne niebo, ale przy lekkim zachmurzeniu intensywne kolory podkreślone będą właśnie przez oświetlone chmury. W wielu przypadkach warto będzie sięgnąć po filtr szary połówkowy. Często już samo naciśnięcie spustu o brzasku zaowocuje „landrynkowymi” kolorami.

Fotografując krajobraz staramy się wyeliminować z fotografii wszelkie oznaki ludzkiej obecności. Kadrujemy tak, aby na zdjęciu nie znalazł się żaden człowiek. Z jednej strony to zrozumiały zabieg, ponieważ chcemy utrwalić sam krajobraz i pokazać go w jak najbardziej naturalny sposób. Z drugiej strony warto czasem dodać zdjęciu skali, umieszczając w kadrze sylwetkę człowieka. Dzięki temu łatwiej będzie ocenić ogrom tego, co chcemy ukazać na fotografii.

Sporo fotografów wyznaje zasadę, że najlepsze zdjęcia uzyskamy, gdy słońce będzie za naszymi plecami. Wielu trzyma się podstawowej zasady, aby nie robić zdjęć pod słońce. Nie znaczy to jednak wcale, że umieszczanie słońca w kadrze to zły pomysł. Wręcz przeciwnie.

Warto wiedzieć, który z posiadanych przez nas obiektywów nadaje się do agresywnego kadrowania i fotografowania bezpośrednio pod słońce. Z którym obiektywem możemy sobie pozwolić na tego typu zdjęcia, a który zupełnie się w tym zadaniu nie sprawdzi. Taka wiedza spowoduje, że już na etapie planowania ujęcia sięgniemy do torby po odpowiednie „szkło”, a efekt nas nie zaskoczy. Bardzo przydatna przy tego typu fotografii będzie osłona przeciwsłoneczna, czyli tak zwany tulipan. To właśnie dzięki osłonie przednia soczewka obiektywu będzie znajdowała się w cieniu, a jakość zdjęcia znacząco się poprawi.

Często rozpiętość tonalna fotografowanej sceny będzie na tyle duża, że matryca naszego aparatu nie będzie w stanie jednocześnie pokazać prawidłowo jasnego nieba i ciemnego dołu. Albo niebo będzie zbyt jasne (przepalone) przy jednoczesnym dobrym odwzorowaniu dolnej części zdjęcia, albo - gdy prawidłowo naświetlimy niebo - okaże się, że reszta fotografii będzie zbyt ciemna. Jednym z prostszych sposobów wyeliminowania tego problemu jest zastosowanie filtrów szarych połówkowych.

Kupując filtr najlepiej sięgnąć po te prostokątne (Hitech, Lee), ewentualnie kwadratowe (Cokin). Tylko filtry umieszczane w holderach dają możliwość przesuwania ich tak, aby gradacja zawsze zaczynała się od linii horyzontu. W kołowych filtrach nakręcanych granica zawsze wypada w połowie kadru, a rzadko kiedy w ten sposób kadrujemy.

W fotografii krajobrazu, zwłaszcza wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z płynącą wodą, falami czy zachmurzonym niebem, warto jest rozważyć zastosowanie długiego czasu naświetlania. Aparat jest w stanie zarejestrować to, czego nie może zobaczyć nasze oko. Taki zabieg spowoduje malownicze rozmycie pędzących na niebie chmur czy zmiękczenie płynącej wody i upodobnienie jej do piany.

Zdjęcie straci swój realizm, ale może zyskać niezwykły malowniczy charakter. Jeśli warunki oświetleniowe nie pozwalają nam na zastosowanie długich czasów ekspozycji, możemy zastosować gęsty filtr neutralny (ND). Od pewnego czasu na rynku dostępne są takie filtry jak Big Stopper LEE lub ND 1000. Dzięki nim możemy wydłużyć czas naświetlania ponad tysiąc razy.

Obramowanie zdjęcia jest doskonałym narzędziem, aby pokazać głębię i wypełnić kadr. Możemy wykorzystać wszystko co tylko występuje w przyrodzie.

Jaskinie, łuki skalne, drzewa, czy okno. Naturalne ramki są wszędzie dookoła nas. Wystarczy ich poszukać i wykorzystać podczas komponowania kadru.

Jednym z moich ulubionych sposobów fotografowania krajobrazu jest zastosowanie szerokokątnego obiektywu. Aby jednak w pełni pokazać możliwości takiego narzędzia, należy wykorzystać obiektyw w taki sposób, aby widz miał wrażenie, że znajduje się w samym centrum fotografowanej sceny. W tym celu najlepiej znaleźć coś, co będziemy w stanie umieścić na pierwszym planie, zaś zdjęcie wykonać z niewielkiej odległości od tego elementu ustawiając obiektyw tak nisko, jak to możliwe. Dzięki temu rozmiar elementu na pierwszym planie ulegnie powiększeniu i zasygnalizujemy odbiorcy, że to coś ważnego.

Jeśli fotografujesz w pobliżu jezior, stawów górskich czy terenów podmokłych zastanów się czy mgła nie doda Twojemu zdjęciu dodatkowego uroku lub atmosfery tajemniczości. Mgła i zamglenia najczęściej występują, gdy w ciągu doby różnica temperatur jest duża i mamy w miarę bezwietrzną pogodę. Warto więc zawczasu znaleźć miejsce w którym będziemy chcieli wykonać fotografię. Powinno być to miejsce chłodne i wilgotne. Oczywiście sama mgła to nie wszystko. Warto też poczekać na promienie słońca, które sprawią, że zdjęcie nie będzie nam się wydawało tak płaskie.

Zaopatrz się w solidny sprawdzony statyw. Dzięki temu ryzyko poruszenia zdjęć będzie zminimalizowane. Warto również zaopatrzyć się w pilota do zdalnego wyzwalania. Jeśli fotografujemy ze statywu warto wyłączyć stabilizację obrazu, ponieważ w przypadku fotografowania ze statywu będzie ona tylko przeszkadzać. Jeśli nie mamy pilota można skorzystać z samowyzwalacza lub dotykowego ekranu i wyzwalać zdjęcie delikatnie muskając ekran opuszkiem palca.. Jeśli fotografujemy lustrzanką warto włączyć opcję wcześniejszego podnoszenia lustra ponieważ lustro wprawia aparat w wibracje. Z oczywistych przyczyn bezlusterkowce pozbawione są tej wady. Obiektyw z którego korzystamy warto przymknąć do wartości f/11 lub f/16, dzięki czemu jakość optyczna obiektywu najprawdopodobniej ulegnie poprawie, a my zyskamy większą głębię ostrości. Pamiętajcie, aby ustawiając ostrość zwrócić uwagę na to, jak rozkłada się głębia ostrości.

Marcin Dobas: