Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik]

Producenci aparatów dają nam do dyspozycji przynajmniej trzy tryby pomiaru światła, do tego możemy wpływać na ekspozycję zdjęcia stosując korektę ekspozycji i bracketing. W prostych słowach tłumaczymy czym są tryby pomiaru światła, jak działają i kiedy je wykorzystywać.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 1Tryby pomiaru światła Olympus OM-D E-M10
Źródło zdjęć: © @ MF
Marcin Falana
Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 2

Pomiar światła to skomplikowane zagadnienie, które sprawia amatorom trochę problemów. Nikomu nie chce się wnikać w to, jak aparat mierzy światło.Takie rzeczy powinny odbywać się poza świadomością użytkownika, który skupia się na kompozycji, kadrze i innych zasadniczych elementach zdjęcia.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 3
Pomiar matrycowy / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Warto jednak poświęcić chwilę na pomiar światła i tryby pomiaru, jakie oferuje nasz aparat. W końcu ekspozycja jest jednym z najważniejszych elementów, dzięki którym mamy wpływ na obraz i możemy wyrażać siebie. Świadome korzystanie z pomiaru światła pomoże szybciej osiągać zamierzone rezultaty.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 4
Pomiar centralnie ważony / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Sprawne zmiany trybu pomiaru światła mogą okazać się bardzo pomocne w codziennym fotografowaniu. Tak jak swobodnie zmieniamy tryby ekspozycji, możemy operować trybami pomiaru światła. Oczywiście każdy ma swoją metodę pracy i różnymi trybami można wykonać to samo zdjęcie. Zawsze pod ręką jest też korekta ekspozycji i bracketing, o których napiszemy w osobnym poradniku.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 5
Od lewej pomiar matrycowy, centralnie ważony, punktowy © © MF
Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 6
Od lewej pomiar matrycowy, centralnie ważony, punktowy © © MF
Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 7
Od lewej pomiar matrycowy, centralnie ważony, punktowy © © MF

Tryb pomiaru matrycowego

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 8
Ikonka trybu pomiaru matrycowego - Olympus OM-D E-M10 © © MF

Tryb pomiaru matrycowego sprawdza się w scenach, które są równomiernie oświetlone. Przydaje się do szybkich zdjęć plenerowych na spacerze i na co dzień, ale nie tylko. Dzięki temu, że większość aparatów oferuje zaawansowany pomiar matrycowy i jest on ustawiony w aparatach domyślnie, jest najczęściej używanym trybem pomiaru. Jest też najbezpieczniejszym trybem, który nie powinien przesadnie prześwietlić ani nie doświetlić nasze zdjęcie. Oczywiście każdy producent ma swoje patenty i pomiar matrycowy trochę różni się u każdego z nich. Jeden jest nastawiony na nie prześwietlanie niczego, drugi pozwala na punktowe przepalenia itd.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 9
Pomiar matrycowy / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Tryb pomiaru matrycowego korzysta z zaawansowanych algorytmów, które analizują fotografowaną scenę i uwzględniają różne czynniki, uśredniają poziom naświetlenia. Poza tym aparaty cyfrowe oferują także inteligentne funkcje, takie jak powiązanie pomiaru z punktem AF czy rozpoznawanie twarzy i uwzględnianie tego przy pomiarze ekspozycji. Dlatego jest to najbardziej uniwersalny tryb pomiaru światła.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 10
Pomiar matrycowy / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Tryb pomiaru centralnie ważonego

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 11
Ikonka trybu pomiaru centralnie ważonego - Olympus OM-D E-M10 © © MF

Pomiar centralnie ważony poświęca najwięcej uwagi centrum kadru i obszarowi wokół, brzegi są mniej brane pod uwagę. Niektórzy producenci umożliwiają dostosowanie wielkości promienia pomiaru centralnie ważonego - między 60-80%. Zazwyczaj w wizjerze albo na ekranie aparatu jest zaznaczony obszar, na który pomiar zwraca największą uwagę.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 12
Pomiar centralnie ważony / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Jest to przewidywalny pomiar światła, szczególnie dla amatorów, którzy umieszczają to, co ważne raczej w pobliżu centrum kadru, a nie jednego z czterech rogów. Znajdziemy go w prostych aparatach, które nie dają możliwości wyboru trybu pomiaru światła.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 13
Pomiar centralnie ważony / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Pomiar światła centralnie ważony sprawdza się w sytuacjach, gdy chcemy poświęcić uwagę na fotografowanym przedmiocie, a nie na oświetleniu tła i całej sceny. Wysoko kontrastowe sceny w słońcu mogą być dobrym przykładem wykorzystania pomiaru centralnie ważonego. Powinien się także sprawdzić w portrecie z oświetleniem z kontry. Pomiar centralnie ważony ma charakterystykę zbliżoną do pomiaru matrycowego.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 14
Pomiar centralnie ważony / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Tryb pomiaru punktowego

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 15
Ikonka trybu pomiaru punktowego - Olympus OM-D E-M10 © © MF

Punktowy pomiar światła korzysta z wąskiego fragmentu w centrum kadru. Każdy producent poświęca inną część kadru, jednak zasada jest zbliżona, pomiar stara się sprowadzić to, co mierzymy do szarości. Dzięki wąskiemu punktowi pomiarowemu, który jest wyświetlany w wizjerze i na ekranie możemy precyzyjnie zmierzyć światło w konkretnym fragmencie kadru.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 16
Pomiar punktowy na filiżankę i korekta ekspozycji o 1 EV / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Kluczem do zrozumienia pomiaru punktowego jest karta szarości, czyli szara kartka, która odpowiada w przybliżeniu skórze sfotografowanej w czerni i bieli. Jest to też wzornik, dzięki któremu możemy otrzymywać przewidywalne rezultaty przy pomiarze punktowym. Jednym słowem, jeżeli ustawimy parametry według wskazań pomiaru punktowego, który wykonamy na szarej karcie, otrzymamy poprawnie naświetlone zdjęcie. Ponieważ szara karta odbija światło w podobnym stopniu jak ludzka skóra, jest to też idealny pomiar do portretu. Mierząc światło punktowo na twarzy czy dłoni otrzymamy dobrze naświetloną skórę, osobę bladą warto prześwietlić o 1/3 EV. Dzięki temu wykonując portret można mierzyć światło na twarzy i być pewnym, że będzie poprawnie naświetlona.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 17
Pomiar punktowy na dłoni w różnym oświetleniu © © MF

Z czasem można się także nauczyć wyszukiwać w scenie obszary szarości, na których możemy zastosować pomiar punktowy np. mierząc światło na szarej chmurze albo na białej i wprowadzić korektę ekspozycji. Jest to pomiar dla zaawansowanych fotografów, którzy mają doświadczenie z czernią i bielą i wiedzą, gdzie mogą zmierzyć światło albo na jakim elemencie zastosować korektę ekspozycji. Dodatkowym wyzwaniem jest pomiar ostrości, zazwyczaj trzeba fotografować z użyciem blokady ekspozycji i przekadrowywania.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 18
Pomiar punktowy na budynku, który w cieniu jest szary / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Dobrym przykładem zastosowania pomiaru punktowego może być fotografia koncertowa, gdzie tło jest ciemne, a główna postać oświetlona, wtedy pomiar matrycowy czy centralnie ważony prześwietlałby nam główny obiekt chcąc poprawnie naświetlić też ciemne tło. Pomiar punktowy sprawdza się w mocno kontrastowych scenach, gdzie zależy nam na poprawnym naświetleniu konkretnego elementu kadru.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 19
Pomiar punktowy na oświetloną część budynku i korekta o 1,3 EV / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Niektórzy producenci dają do dyspozycji pomiar punktowy na światła i cienie. Jest to wygodne rozwiązanie, które pozwala mierzyć światło punktowo na obszary świateł albo cieni sceny bez wprowadzania korekty ekspozycji. Wybieramy miejsce które ma być najjaśniejsze albo najciemniejsze i ustawiamy pod to ekspozycję. Np. najjaśniejsza chmura ma jeszcze fakturę ale jest też najjaśniejszym elementem zdjęcia.

Który tryb pomiaru jest najlepszy?

Większość czasu i tak fotografujemy w trybie matrycowym, który jest najbardziej zbliżony do ludzkiego postrzegania. Obecnie przy zastosowaniu w trybie matrycowym zaawansowanych algorytmów i inteligentnych funkcji, takich jak powiązanie z punktem AF czy rozpoznawanie twarzy, aparat uwzględnia jeszcze więcej parametrów, dostosowując swoje działanie do tego, co fotografujemy. Dzięki temu jest najbardziej wszechstronnym pomiarem, który sprawdza się na co dzień i pozwala amatorom uniknąć podstawowych błędów, takich jak niedoświetlenie postaci przy świetle z kontry czy prześwietlenie nieba.

Tryby pomiaru światła - jak to działa? [poradnik] 20
Pomiar matrycowy / Zdjęcie wykonane aparatem Olympus OM-D E-M10 © © MF

Oczywiście każdy ma swoje preferencje i można wyrobić swój sposób pracy z każdym pomiarem, dlatego właśnie producenci wyposażają nas w przynajmniej trzy podstawowe metody pomiaru światła, a czasem do dyspozycji mamy więcej, jak np. pomiar punktowy na światła i cienie.

Aparaty cyfrowe dają do naszej dyspozycji szybki podgląd zdjęcia i tryb podglądu na żywo, dzięki którym możemy od razy sprawdzić, jak będzie wyglądało zdjęcie, więc dużo łatwiej pobawić się trybami pomiaru światła w aparacie, do czego zachęcamy.

Wybrane dla Ciebie

Gang fok przegania rekina. U wybrzeży Afryki foki dały popis współpracy
Gang fok przegania rekina. U wybrzeży Afryki foki dały popis współpracy
Nie uwierzysz na co patrzysz. Polacy w ścisłej czołówce takich zdjęć
Nie uwierzysz na co patrzysz. Polacy w ścisłej czołówce takich zdjęć
Niesamowity kadr przedstawiający pradawny gatunek skorupiaka wygrał prestiżowy konkurs
Niesamowity kadr przedstawiający pradawny gatunek skorupiaka wygrał prestiżowy konkurs
Ekstremalnie rzadki aparat został sprzedany za 3,5 mln euro. Wyprodukowano go 100 lat temu
Ekstremalnie rzadki aparat został sprzedany za 3,5 mln euro. Wyprodukowano go 100 lat temu
Kary za zdjęcia dzieci. Konsekwencje dla rodziców we Francji
Kary za zdjęcia dzieci. Konsekwencje dla rodziców we Francji
Rekin gonił cień drona. Zachowywał się, jak kot goniący zajączka
Rekin gonił cień drona. Zachowywał się, jak kot goniący zajączka
Brutalny atak jelenia na zdjęciu. Fotograf przestrzega turystów
Brutalny atak jelenia na zdjęciu. Fotograf przestrzega turystów
Widziałeś film z Hanksem? Aktor ostrzega przed oszustwem
Widziałeś film z Hanksem? Aktor ostrzega przed oszustwem
Perseidy, Droga Mleczna i świecące glony naraz. Oto zdjęcie jedno na milion
Perseidy, Droga Mleczna i świecące glony naraz. Oto zdjęcie jedno na milion
Meta wykorzystała publiczne zdjęcia z Facebooka i Instagrama do trenowania AI
Meta wykorzystała publiczne zdjęcia z Facebooka i Instagrama do trenowania AI
Prawdziwy skarb fotograficzny. Te zabytkowe aparaty nie zrobiły ani jednego zdjęcia
Prawdziwy skarb fotograficzny. Te zabytkowe aparaty nie zrobiły ani jednego zdjęcia
Tragedia podczas wycieczki. Kobieta spadła z urwiska robiąc selfie
Tragedia podczas wycieczki. Kobieta spadła z urwiska robiąc selfie