Zaćmienie Księżyca i wielka opozycja Marsa już dziś! Dowiedz się, jak je sfotografować

Dziś w nocy na niebie odbędzie się prawdziwy spektakl. Księżyc schowa się w cieniu Ziemi na ponad półtorej godziny, a Mars znajdzie się w opozycji i będzie "świecił" najmocniej od 15 lat.

Księżyc to nasz naturalny satelita, czyli ciało niebieskie krążące wokół Ziemi. Nie tylko nasza planeta ma własny księżyc - jednak nasz jest piątym co do wielkości satelitą w Układzie Słonecznym i zdecydowanie największym wśród satelitów planetarnych w stosunku do wielkości planety, wokół której krąży.

Dzisiejszej nocy czeka nas całkowite zaćmienie Księżyca. To zdecydowanie najciekawsze zjawisko astronomiczne tego roku. Zwłaszcza, że również dziś dojdzie do pierwszej od 15 lat opozycji Marsa.

Dzisiejsze całkowite zaćmienie Księżyca będzie najdłuższe w XXI wieku. Ze zjawiskiem tym mamy do czynienia wtedy, gdy Ziemia znajdzie się między Słońcem a jej naturalnym satelitą, zasłaniając promienie słoneczne docierające do Księżyca. Podczas zaćmienia księżyc przybiera brunatno-pomarańczowy kolor - stad nazwa "krwawy księżyc".

Ostatnie zaćmienie mogliśmy obserwować 28 września 2015 roku. W tym roku zaćmienie będzie można obserwować w całym kraju, ale najlepsze warunki będą panować w południowo-wschodniej części Polski. Zaćmienie potrwa długo, bo aż 1 godzinę i 42 minuty.

Księżyc pojawi się na niebie pomiędzy godziną 20:11 a 20:46 - w zależności od lokalizacji, a początek całkowitego zaćmienia nastąpi o 21:30 i potrwa ono do 23:14. Pierwsze fazy zaćmienia będą miały miejsce tuż po godzinie 19, co oznacza, że księżyc wzniesie się ponad horyzont będąc już w fazie zaćmienia półcieniowego lub częściowego. Jeśli tylko pogoda pozwoli będzie to świetna okazja do sfotografowania tego niezwykłego zjawiska.

Dzisiejsza noc będzie też wyjątkowa ze względu na pozycję, w której znajduje się Mars. Tak zwana opozycja występuje wtedy, gdy planeta znajdzie się po przeciwnej stronie ziemi co słońce. Dzieje się tak mniej więcej co dwa lata. Jednak tegoroczna opozycja jest nazywana wielką, a to ze względu na to, że Mars zbliży się do Ziemi na odległość 57,7 milionów kilometrów (średnia odległość czerwonej planety to 78 milionów km.) Dzięki takiemu ustawieniu jego maksymalna jasność wyniesie 2,8 magnitudo, czyli będzie jaśniejszy niż Jowisz w opozycji.

Co ważniejsze Mars znajdzie się na niebie dość blisko Księżyca więc będzie można obserwować oba zjawiska jednocześnie. Ze zlokalizowaniem czerwonej planety na niebie nie powinniście mieć większych problemów. Znajdzie się on w południowo-wschodniej części nieboskłonu i trudno go będzie przeoczyć. Poza silnym światłem od innych gwiazd odróżni go też delikatne, żółto-pomarańczowe zabarwienie.

Jak fotografować zaćmienie?

Wiecie już co i kiedy obserwować. Teraz kilka słów o tym, jak to sfotografować.

Podczas pełnego zaćmienia księżyc będzie znajdował się już wysoko na niebie, dlatego raczej możemy zapomnieć o wkomponowaniu w kadr elementów znajdujących się na horyzoncie. O takie zdjęcia możemy się pokusić tuż po wschodzie.

Zacznijmy od sprzętu.

Jeśli chcecie fotografować Księżyc telefonem, musicie wiedzieć, że to się nie uda. Aparaty w telefonach zwykle mają krótkie ogniskowe przez co zamiast pięknej dużej tarczy księżyca uzyskacie na zdjęciu małą świecącą kropkę. Potrzebny wam będzie aparat z dużym przybliżeniem. Nie musi to być od razu teleskop, ale teleobiektyw już by się przydał. Jeśli nie posiadacie aparatu systemowego z wymienną optyką, sprawdzi się również kompakt z wielokrotnym zoomem optycznym.

Fotografując aparatem systemowym - czy to lustrzanką, czy bezlusterkowcem- warto zwrócić uwagę na wielkość matrycy. Jeśli dysponujecie pełnoklatkowym aparatem przyda wam się obiektyw o ogniskowej przynajmniej 300 mm. Im mniejsza matryca, tym mniejsza ogniskowa będzie wam potrzebna ze względu na to, że ogniskowe podawane są zawsze w stosunku do pełnoklatkowej matrycy i odpowiednio mnożone. Na przykład w aparatach mikro cztery-trzecie ogniskową mnożymy razy dwa, więc obiektyw o ogniskowej 150 mm powinien wam wystarczyć.

Księżyc jest na tyle jasny, że możecie poradzić sobie bez statywu, ale zawsze lepiej go mieć - na długiej ogniskowej łatwo poruszyć zdjęcie robione z ręki. Pamiętajcie, aby wyłączyć stabilizację obrazu, jeśli zdecydujecie się na zdjęcia ze statywu.

Parametry

Wiecie już co, kiedy i czym fotografować. Jak więc ustawić aparat, aby zdjęcie było ostre i dobrze naświetlone?

Na początek przysłona. Odległość Księżyca od ziemi jest na tyle duża, że jej wartość nie wpłynie na to czy głębia ostrości obejmie księżyc czy nie. Śmiało możemy oscylować pomiędzy wartościami f/4 - f/8. Uważałabym jednak na mocne przymykanie przysłony, na przykład do wartości f/16 - dyfrakcja światła może spowodować, że zdjęcie nie będzie tak ostre, jak byśmy sobie tego życzyli.

Czas naświetlania jest w astrofotografii bardzo ważny. Ciała niebieskie nieustanie się poruszają i nawet czasy, które wydają się nam niespecjalnie długie mogą powodować poruszenie obiektu w kadrze - zwłaszcza jeśli używamy dużych ogniskowych. Warto zastosować tutaj "regułę 500". Aby obliczyć czas naświetlania, należy podzielić 500 przez długość ogniskowej (z odpowiednim mnożnikiem). Przykładowo jeśli będę dziś fotografować księżyc obiektywem 300 mm i aparatem z matrycą mikro 4/3, powinnam zastosować wzór: czas naświetlania = 500/(300x2), co daje mi wynik około 0,8 sekundy. Oczywiście zasada ta może być pewnym ułatwieniem, ale nie trzeba trzymać się kurczowo tych wyliczeń.

ISO - zawsze możliwie najniższe. W zależności od tego jaki zastosujecie czas i przysłonę, wybierzcie najniższe możliwe ISO, które pozwoli wam zarejestrować odpowiednio naświetlony obraz. Dzięki temu zredukujecie ilość szumów na zdjęciu.

Na jakość naszego zdjęcia wpływa również jakość powietrza. Jeśli będzie przejrzyste, nasze zdjęcia będą ostre i wyraźne. Nie zawsze jednak warunki nam sprzyjają. Kiedy pomimo zastosowania reguły 500, nasze zdjęcia dalej są niewyraźne, warto nieco skrócić czas naświetlania, aby zminimalizować niekorzystny wpływ falującego powietrza na nasze zdjęcia.

Uwiecznienie Marsa na fotografii jest zupełnie inną sprawą. Większość z nas nie dysponuje sprzętem, który pozwoli na odpowiednie zbliżenie planety, dlatego takie zjawisko najlepiej ująć na szerokim kącie - pokazując całe niebo i świecący jasno Mars. Tutaj niezbędny będzie nam jasny obiektyw o krótkiej ogniskowej. Gwiazdy na niebie dają o wiele słabsze światło niż księżyc, dlatego trudniej je zarejestrować. Żeby zrobić zdjęcia rozgwieżdżonego nieba trzeba wybrać się za miasto, gdzie nie ma takiego zanieczyszczenia światłem. Już gołym okiem widać tam różnicę w ilości gwiazd, które lśnią na niebie

Żeby uchwycić gwiazdy i czerwoną planetę tak, żeby były one święcącymi punktami i nie poruszyły się tworząc jasne linie, również możemy skorzystać z reguły 500. Załóżmy, że będziemy fotografować je pełnoklatkowąlustrzanką z obiektywem o ogniskowej 24 mm. Szybkie równanie: 500/24=20. Wynika z niego, że maksymalny czas, który pozwoli nam na takie zdjęcie to 20 sekund. W tym przypadku statyw jest niezbędny. Również wyłączcie stabilizację obrazu oraz odszumianie na długich czasach naświetlania.

Ponieważ gwiazdy i planety dają mało światła, wartość przysłony ustawiamy na jak najmniejszą. W zależności od obiektywu, jaki posiadacie, może to być f/3.5 albo f/2.8. W przypadku bardzo jasnych obiektywów stałoogniskowychoferujących wartości f/1.4 lub f/1.8 możecie delikatnie ją przymknąć, żeby uniknąć wad optycznych.

Czułość ISO w przypadku fotografowania gwiazd należy odpowiednio podnieć, tak żeby ich światło zarejestrowało się na zdjęciu. Wiele zależy od tego jaki zastosujecie obiektyw - po wybraniu czasu i wartości przysłony, dostosujcie ISO. Zwykle będą to wartości w granicach ISO 800-1600. Uważajcie na zbyt wysokie wartości - pojawią się wtedy szumy i zdjęcie nie będzie atrakcyjne.

Prawdopodobnie uchwycenie zaćmienia Księżyca i opozycji Marsa na jednym zdjęciu, w atrakcyjny sposób, w którym księżyc nie jest jasną plamą, nie będzie możliwe ze względu na różnice w jasności tych dwóch ciał niebieskich. Niewątpliwie jednak obserwowanie tych dwóch zjawisk jednej nocy będzie ciekawym doświadczeniem. Pozostaje nam poczekać do wieczora z nadzieją, że pogoda pozwoli nam zobaczyć ten niesamowity spektakl.

Nie zapomnijcie podzielić się z nami waszymi zdjęciami.