8 rad dla miłośników zdjęć krajobrazowych [poradnik]

Jeśli interesujecie się fotografią krajobrazową, to zapewne zauważyliście, że na wielu zdjęciach przewijają się pewne uniwersalne zasady. Ich znajomość oraz stosowanie umożliwia lepsze wejście w kanon fotografii krajobrazowej i tworzenie obrazów przemyślanych, zrozumiałych i naprawdę interesujących estetycznie. Oto kilka rad, które mają Was naprowadzić właśnie na taki kierunek.

Najlepsze warunki do sfotografowania spektakularnych krajobrazów są w trakcie złotych i niebieskich godzin, czyli odpowiednio przed i po wschodzie oraz zachodzie słońca. W trakcie złotej godziny, czyli po wschodzie i przed zachodem, światło jest najbardziej nastrojowe, ciepłe i tworzy długie cienie. Możecie wtedy liczyć na przyjemne, ciepłe tonacje. Niebieska godzina występuje przed wschodem słońca i po jego zachodzie. Ten okres dnia charakteryzuje się piękną feerią barw na niebie, gdyż słońce znajduje się poniżej widnokręgu i oświetla chmury. Pamiętajmy, aby być odpowiednio wcześniej przygotować sprzęt, sprawdzić kadry. To może oznaczać wstawanie w środku nocy, ale przecież czego nie robi się dla dobrych zdjęć! Oczywiście, nie oznacza to, że musimy fotografować tylko o tych porach dnia. Możemy zrobić zdjęcia w południe, kiedy światło jest ostre i tworzy większe kontrasty, ale te fotografie będą pozbawione nastrojowego światła, które tworzy atmosferę w fotografii krajobrazowej.

[b]ZŁOTA GODZINA[/b]

Najlepszy czas na zdjęcia krajobrazowe, jeśli szukacie ciepłych tonacji, nastrojowego klimatu, długich cieni. Występuje po wschodzie słońca oraz przed jego zachodem. W Polsce, w zależności od pory roku, trwa ok. 30-60 minut, w innych krajach ten okres może być krótszy lub dłuższy.

[b]NIEBIESKA GODZINA[/b]

Występuje przed wschodem słońca i po jego zachodzie. Ten okres dnia charakteryzuje się piękną feerią barw na niebie, gdyż słońce znajduje się poniżej widnokręgu i oświetla chmury. To czas półmroku - zawieszenia pomiędzy nocą a dniem.

Dobór obiektywu zależy od tego, jaką scenę chcemy fotografować. Możemy użyć zarówno obiektywów szerokokątnych, standardowych jak i teleobiektywów. Dzięki obiektywom o szerokiej ogniskowej, jak w Tokinie AT-X PRO FX SD 16-28 mm f/2.8, będziesz w stanie objąć całą interesującą Cię scenę. Sam korzystam często właśnie ze szkieł szerokokątnych.

To jednak nie wszystko. Jeśli mamy kadr, w którym chcemy zachować naturalną perspektywę, zalecam użycie obiektywów o standardowym zakresie ogniskowych, jak Tokina AT-X PRO FX SD 24-70 mm f/2.8. Tego typu obiektywu używam podczas górskich wędrówek ze względu na uniwersalność. Jeśli chcę wyodrębnić jakiś element, który znajduje się w znacznej odległości ode mnie, to używam teleobiektywu, jak Tokina AT-X PRO FX SD 70-200 f/4 VCM-S (występuje tylko z mocowaniem Nikon F). Ten zakres ogniskowych pozwala mi na fotografowanie górskich szczytów oraz zamglonych dolin. Zalecam, aby fotografując zdjęcia krajobrazowe, mieć pełen zakres ogniskowych tj. od 16 mm do 200/300 mm w trzech obiektywach. Zwracam uwagę, aby ogniskowe obiektywu "nachodziły" na siebie lub łączyły się. W tym wypadku jest to 16-28 mm, 24-70 mm i 70-200 mm.

Długie czasy naświetlania pozwalają mi pokazać znane motywy w całkiem innej formie. Osobiście bardzo lubię stosować dłuższe otwarcie migawki, w krajobrazie pozwala mi to dodać dynamiki w kadrze. Używam do tego filtrów szarych pełnych, o których piszę nieco więcej poniżej. Dłuższe czasy naświetlania stosuję również w nocnej fotografii gwiazd. Pamiętajcie jednak o zasadzie 600, dzięki której dobierzemy odpowiedni czas naświetlania, by gwiazdy były nieporuszone. Dzieląc 600 przez ogniskową (w zależności od rozmiaru matrycy), otrzymujemy odpowiedni czas otwarcia migawki. Dla przykładu, jeśli używacie obiektywu o ogniskowej 20 mm, to bezpieczny czas naświetlania wynosi 30 sekund. Minusem zdjęć nocnych jest używanie większych wartości ISO rzędu 3200–6400. Jeśli chcemy z kolei pokazać ruch gwiazd, to warto zapoznać się z techniką "startrails", która jest dostępna dla wszystkich i polega na dłuższym naświetlaniu nieba na niskim ISO. Po ok. 100 s otrzymujemy pozorny ruch gwiazd na nieboskłonie.

Fotografując krajobrazy, zależy nam, aby zdjęcia były ostre na wielu płaszczyznach. W tym celu stosujemy wartości przysłony z zakresu f/8 – f/11. Niższa wartość przysłony sprawi, że ostry będzie tylko jeden, wybrany przez nas plan, z kolei przy wyższych wartościach występuje zjawisko dyfrakcji, czyli załamanie światła na listkach przysłony. Wpływa to negatywnie na jakość obrazu. Podany zakres wartości przysłony jest kompromisem pomiędzy jakością zdjęcia, a głębią ostrości. Jeśli chcemy uzyskać efektowną gwiazdkę na źródle światła, np. Słońcu, to lepszym rozwiązaniem będzie użycie przysłony f/16 niż założenie filtra gwiazdkowego. Pamiętajmy, że każdy nałożony filtr ma większy lub mniejszy wpływ na jakość obrazu. Jest to kolejna szklana przeszkoda dla światła wpadającego przez obiektyw na matrycę.

Fotograf krajobrazowy dużo czasu spędza w plenerze, wyczekując upragnionych warunków. Warto śledzić prognozy pogody i wybrać się na zdjęcia, gdy niebo pokryją interesujące chmury, przez które będzie prześwitywało słońce. Pasjonaci górskich krajobrazów uwielbiają bezchmurne niebo nocą, co zapewnia widoczność gwiazd oraz nastrojowe mgliste poranki. W wietrzne dni polecam wybrać się na fotografowanie wraz z filtrami szarymi pełnymi, gdyż szybko przemieszczające się chmury prezentują się świetnie na dłuższym czasie naświetlania.

Filtry fotograficzne to podstawowe narzędzie fotografa krajobrazów. Do najpopularniejszych filtrów należą: szare połówkowe, szare pełne, polaryzacyjne i UV. Filtry szare połówkowe mają za zadanie zbilansować ekspozycję w trudnych do opanowania warunkach oświetleniowych, kiedy niebo jest jaśniejsze niż ląd. Szare pełne, takie jak Hoya Filtr PRO ND1000, pozwalają wydłużyć czas ekspozycji. Jesteśmy w stanie uzyskać dłuższe czasy naświetlania, nawet w środku dnia. Warto też zwrócić uwagę na ich stopień przyciemniania i zapoznać się z tabelką czasów naświetlania przy zastosowaniu danej mocy zaciemnienia filtra. Im większa wartość, tym dłuższe czasy możemy uzyskać, a przez to bardziej wyeksponować, np. ruch chmur lub wody. Jeśli chcemy uzyskać mniejsze wydłużenie czasu, proponuję użyć filtra Hoya Filtr PRO ND8. Z kolei filtr polaryzacyjny kołowy zastosujemy do zredukowania odbić na tafli wody oraz do poprawy kontrastu i polepszenia nasycenia kolorów. Filtr UV służy głównie do ochrony przedniej soczewki obiektywów przed stłuczeniem podczas upadku oraz chroni przed piaskiem, pyłem i wodą. Chociaż zamiast filtra UV, lepiej wykorzystać dedykowane filtry ochronne (tzw. protektory), które ograniczają do minimum wpływ na końcowy obraz - nie filtrują żadnej części widma światła.

Zapewne znana jest Wam zasada złotego podziału, którą często stosuję na swoich zdjęciach krajobrazowych. Umieszczam najważniejsze elementy w mocnych punktach, unikam stosowania kadru 50/50, dzięki temu odbiorca fotografii może skupić swój wzrok na najbardziej interesujących miejscach w kadrze. Jeśli np. niebo jest mało interesujące względem terenu, to pokazuję 1/3 nieba i 2/3 ziemi. Kiedy ciekawsza wydaje się górna część kadru, a pierwszy plan prezentuje się mało interesująco, to zmieniam proporcję. Buduję także kompozycję po przekątnych i szukam powtarzających się elementów w kadrze. Warto też rozejrzeć się za naturalnymi obramowaniami typu drzewa i skały. Wzrok widza powinien skupiać się na głównym motywie. Możemy poprowadzić odbiorcę liniami do najważniejszych elementów w ujęciu. Kompozycja to nie tylko układanie elementów w kadrze. Jest to również oddziaływanie na widza za pomocą kolorów i kontrastów. W fotografii krajobrazowej wyczekuję odpowiednich warunków, by za pomocą światła zbudować nastrój i klimat w fotografii.

Solidny statyw wraz z głowicą to podstawa. Wybierając statyw, należy zwrócić uwagę na jego nośność - zapewni nam to odpowiednią stabilność podczas fotografowania w plenerze. Dzięki temu nasze zdjęcia nie będą poruszone. Szczególnie jest to ważne podczas dłuższych czasów naświetlania. Dobrym kompromisem między niską wagą a dużą nośnością jest statyw Genesis Gear C3 Carbon. W połączeniu z głowicą kulową Genesis Gear BH-46 otrzymujemy solidny zestaw do fotografii krajobrazowej. Dlaczego używam głowicy kulowej w krajobrazie? Daje mi ona swobodę w kadrowaniu i pozwala na szybsze zmiany kompozycji niż głowica 3D. W celu zminimalizowania drgań w aparacie można zaopatrzyć się też w wężyk spustowy lub skorzystać z wbudowanego samowyzwalacza.