Co to jest przysłona i jak działa? Poradnik dla początkujących

Wielu początkujących fotografów boi się zmienić swoją cyfrówkę na lustrzankę. Dlaczego? Panuje pogląd, że opanowanie manualnych ustawień w nowym sprzęcie jest bardzo trudne. Szczegóły problem stanowi korzystanie z przysłony i głębi ostrości. Czy rzeczywiście jest się czego bać?

Przysłona to część aparatu odpowiedzialna za regulację ilości światła padającego na element światłoczuły. Najprościej mówiąc - jest to otwór na obiektywie, którego wielkość możemy regulować, dzięki czemu mamy kontrolę nad tym, jak doświetlone będzie zdjęcie. O tym, jak dokładnie działa przysłona i jak z niej prawidłowo korzystać dowiecie się więcej w dalszej części poradnika.

W się serii poradników spróbujemy Wam przedstawić w prosty i przejrzysty sposób, jak opanować ustawienia przysłony, czasu naświetlania oraz czułości, czyli trójkąta ekspozycji.

Żeby to wszystko ładnie zrozumieć i zapamiętać przydałby się dobry przykład. Jest ich wiele, ale znalazłem w sieci jeden, który wyjątkowo dobrze to obrazuje. Wyobraźcie sobie, że aparat jest jak okno z okiennicami, które otwierają się i zamykają. Przysłona to wielkość okna. Wiadomo, że im większe okno, tym więcej światła wpada do pokoju.

Podobnie  jest z wielkością (a nie z wartością) przysłony. Prędkość migawki to czas, w jakim okiennice się otwierają i zamykają. A jak przedstawić czułość matrycy?  Wyobraźcie sobie, że to Wy jesteście tą matrycą. Stoicie w środku pokoju i nałożyliście okulary przeciwsłoneczne. Obrazuje to małą czułość ISO waszego aparatu.

Każdy, kto chce wyłączyć w swoim aparacie tryb Auto i spróbować sił przy manualnych ustawieniach, powinien wiedzieć, czym jest wartość przysłony. Warto też rozumieć, jaki ma ona wpływ na głębię ostrości, czyli rozmycie (lub wyostrzenie) tła. Tym tematem zajmiemy się dzisiaj.

Przysłona w obiektywie decyduje o tym, ile światła wpadnie do naszego aparatu podczas wykonywania zdjęcia. A konkretnie na naszą matrycę lub film. Zobaczcie sami:

Na tym zdjęciu przysłona jest maksymalnie otwarta (F/1.4). Dzięki temu matryca w aparacie otrzymuje więcej światła niż ...

... kiedy maksymalnie przymkniemy przysłonę w obiektywie (w tym wypadku F/16).

Musicie wiedzieć, że im większa wartość przysłony (np. f/16, zdjęcie nr 2) tym mniejszy otwór przysłony. I odwrotnie ? im mniejsza wartość, tym większy otwór (np. f/1.4. zdjęcie nr 1). Początkującym fotografom często trudno jest zapamiętać tę zasadę, ale z czasem można się z tym oswoić.

Wartość przysłony określa się jako f/1.4 , f/1.8, f/2.8, f/5.6 czy f/22 i tak dalej. Jeśli chcemy uzyskać małą głębię ostrości, to musimy wybrać małą wartość przysłony, np. f/1.8 i odwrotnie.

Przysłona F/1.4

Przysłona F/16

Ustawiając głębię ostrości, wybieramy tak naprawdę, który punkt na zdjęciu będzie najważniejszy.

Przy małej głębi ostrości (mała wartość przysłony np. f/2.8) jeden, główny punkt na fotografii, będzie ostry, a reszta zostanie rozmyta. Dzięki temu odbiorca dostaje czytelny sygnał, co lub kto jest najważniejszy na zdjęciu. Tego typu forma wyrazu idealnie sprawdza się przy wykonywaniu portretów czy makro fotografii.

Dużą głębię ostrości (duże wartości przysłony np. f/22) stosuje się często w fotografii architektury lub krajobrazów. Chcemy wtedy czytelnie i ostro pokazać wszystko, co mieści się w kadrze.

Im większa wartość przysłony, tym większa głębia ostrości, czyli więcej elementów na zdjęciu będzie ostrych. Ustawienie małej wartości przysłony skutkuje tym, że jeden obiekt jest wyraźny, a wszystko, co przed nim i za nim jest rozmyte.

Rozmycie będzie stosunkowo rosło, im dalej od przedziału głębi ostrości znajduje się fotografowany obiekt. Jak widać na grafice, przedział głębi ostrości został podzielony na dwa odcinki. 1/3 tego odcinka jest przed punktem najlepszej ostrości, a 2/3 za tym punktem.

Zasada jest prosta: im dłuższa ogniskowa, tym mniejsza głębia ostrości. Znaczy to tyle, że głębia ostrości jest bardzo mała w zoomach (np. o ogniskowej np. 200 mm), a bardzo duża w obiektywach szerokokątnych (np. 14 mm). Najlepiej sprawdzić to samemu.

Im bliżej obiektu, tym mniejsza głębia ostrości. Ilustruje to innym przykład: wykonując komuś zdjęcie twarzy z bliska przy małej wartości przysłony (np. f/2.8), nie możemy uchwycić ostrości na całej twarzy, zachowując przy tym duże rozmycie tła. Jeśli ustawimy ostrość na oczy to czubek nosa, może być już niewyraźny.

Jak sobie z tym poradzić?  Można oddalić trochę obiektyw i potem próbować kadrować zdjęcie w Photoshopie. Jeśli fotografia została wykonana w dużej rozdzielczości i dobrej jakości, to nasz problem może zostać rozwiązany. Próbujcie sami i zobaczcie, jaki otrzymacie rezultat.

Źródło: Clearly Ambiguous • Paulo Brand?o